Geschiedenis van Israël/1948-1999: verschil tussen versies
k (→1979) |
k (→1979) |
||
| Regel 138: | Regel 138: | ||
=== 1979 === |
=== 1979 === |
||
Op 26 maart 1979 sluiten Egypte en Israël een vredesverdrag. — Eerste [[Gay Pride Parade]] in Israël vindt plaats in Tel Aviv. |
|||
== Jaren '80 == |
== Jaren '80 == |
||
Versie van 23 jun 2019 22:32
De geschiedenis van Israël van 1948 - heden is de geschiedenis vanaf het jaar waarin de Joodse staat Israël is gesticht tot het eind van de 20e eeuw.
Sinds de oprichting van de zionistische beweging eind 19de eeuw verhuisde een steeds groter deel van de Joodse wereldbevolking naar Israël. Vóór en na de stichting van de staat Israël zijn er conflicten en oorlogen met de Palestijnen en de Arabische buurlanden, en wordt er onderhandeld over vrede. De democratische staat heeft te maken met oorlog, etnische en religieuze conflicten, internationale boycots, massale immigratie en terreuraanvallen.
1948
14 mei 1948: stichting van de staat Israël. De Joodse staat 'Israël' wordt uitgeroepen door David Ben Goerion. Dit gebeurt bijna 2000 jaar na de verwoesting van Jeruzalem in 70 na Chr. en de daaropvolgende verstrooiing van de Joden, en na 55 jaar van zionistische activiteiten, 50 jaar na het eerste zionistische congres in Basel (1897). David Ben Goerion wordt de eerste premier. Binnen 11 minuten wordt de nieuwe staat erkend door de Verenigde Staten onder president Harry Truman.
15 mei - 10 juni 1948: Israëlische onafhankelijkheidsoorlog. De staat is nauwelijks geboren, of de eerste overlevingsoorlog breekt uit, tegen de gecombineerde aanvallen van zes Arabische legers (zie kaart). Op 15 mei 1948 gaan verscheidene Arabische landen (Egypte, Syrië, Irak en Libanon) tot de aanval over. Bij het begin van de oorlog is 35% van de Joodse bevolking in het land geboren. Tel Aviv is de enige stad met meer dan 100.000 inwoners.
In de bloedige Onafhankelijkheidsoorlog verliest 1% van de Joodse bevolking het leven.
Op 10 maart 1949 wordt Eilat bevrijd.
Jordanië bezet een groot deel van het historische Samaria en Juda; de Joden worden er verdreven. Ook uit de oude stad van Jeruzalem worden Joden verdreven.
De 'onafhankelijkheidsoorlog' eindigt in de overwinning door Israël.
De bezetting door Jordanië van Oost-Jeruzalem en de Westoever zou tot 1967 duren.
Bevolking. In 1948 leefden 805.000 mensen in Israël[1].
Immigratie. Na de vestiging van de Joodse staat komen al meer Joden naar het land van Israël. De eerste van de twee grootste immigratiegolven bracht 700.000 immigranten. Zij begon met de vestiging van Israël en eindigde in het midden van de jaren 1950. De bevolking verdubbelde bijna tot 1,5 miljoen.[1]
Rusland. In Rusland beginnen grote antisemitische acties. Iedereen die in een Duits kamp heeft gezeten wordt gewantrouwd. Stalin heeft een hekel aan joden.[2]
1949
Januari 1949. Jeruzalem wordt verdeeld tussen Israël en Jordanië.
Jaren '50
In de jaren vijftig doden Arabische commando’s, die vanuit Jordanië en Egypte Israël binnendrongen, honderden Joden.
1950. In 1950 hernoemt Jordanië, dat sinds 1948 een groot deel van het historische Samaria en Judea bezet houdt, dit gebied 'Westoever' (Eng. Westbank). - De Joden in Irak worden overgevlogen naar Israël.
1955. Noord-Afrikaanse immigranten stichten de stad Dimona
1956. De Suez-crisis.
1958. In Dimona wordt een kerncentrale in gebruik genomen.
Jaren '60
'Israëlisch avontuur door de tijd', een film van het Israëlische ministerie van Toerisme uit de jaren '60, in het Duits gesproken. Getoond worden verschillende plaatsen, onder meer Jaffa, Tel Aviv en Jeruzalem. De film maakt deel uit van de collectie van het Israëlische Staatsarchief.
1962
In Massada beginnen oudheidkundige opgravingen.
1964
Oprichting van de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie.
1967
mei 1967: Egypte sluit de Straat van Tiran af, de doorgang voor Israëlische schepen naar Azië. Dit is funest voor de economie Israël. Egypte zendt vervolgens 100.000 Egyptische soldaten en 950 tanks naar de grens van Israël.
5-10 juni 1967: de Zesdaagse Oorlog, de tweede Israëlisch-Arabische oorlog. Arabische staten dreigden de Joodse staat te vernietigen. In deze oorlog herovert Israël Oud-Jeruzalem, Judea & Samaria (Westoever), Gaza, Sinaï en de Golanhoogte.
Israël ziet zich genoodzaakt de vijanden vóór te zijn. Op 5 juni opent Israël in 'Operatie Focus' de aanval op Egypte en Syrië. Van Arabische zijde zijn in de oorlog gewikkeld Egypte, Syrië, Jordanië en Irak. De oorlog duurt zes dagen (5 tot 10 juni) en wordt dan ook bekend als de Zesdaagse Oorlog of Juni-oorlog. Op de eerste dag verkrijgt Israël het overwicht in de lucht door de vliegtuigen van de vijand voor het overgrote deel uit te schakelen terwijl ze nog op de grond staan.
De strijd is bitter, doch Israël wint op alle fronten en verovert grote stukken land:
- Oost-Jeruzalem met de tempelberg, die nog in Arabische handen waren
- de Westoever: het gehele gebied ten westen van de Jordaan, ontnomen aan Jordanië
- de Gazastrook, ontnomen aan Egypte
- de Sinaïwoestijn, ontnomen aan Egypte
- de hoogvlakte van Golan, ontnomen aan Syrië
- twee Saoedische eilandjes
Op de derde dag van deze Zesdaagde Oorlog, 7 juni, wordt het oude stadsdeel van Jeruzalem veroverd. Jeruzalem is weer één. De zoetste overwinning is de bevrijding van de tempelberg en de Klaagmuur. Joodse soldaten huilen voor de Klaagmuur.
Provided ID could not be validated.
Israëlische soldaten op de tempelberg en bij de klaagmuur. Duur: 2 minuten. Hebreeuws gesproken. Bron: Youtube.com.
Provided ID could not be validated.
Israëlische soldaten bevrijden de Oude Stad.
De Israëlische regering verklaart formeel: Jeruzalem zal de ondeelbare hoofdstad van de Joodse staat Israël zijn.
De Golanvlakte wordt op Syrië veroverd. Tijdens de felle gevechten om de Golan verliezen ongeveer 500 Israëlische soldaten het leven. Op 10 juni om 18.30 uur kondigt Israël een staakt-het-vuren af.
Provided ID could not be validated.
Filmpje over de Zesdaagse Oorlog, duur 6 minuten, Engels, bron Youtube.com)
'Hand of God in the Six Day War. De overwinning van Israël lijkt een goddelijk wonder te zijn.
Lange film: Six Days in June (2 uur, Engels gesproken; Youtube.com, gepubliceerd 9 okt. 2014)
Religieuze zionisten zagen dat de Bijbelse landsgrenzen langzaam hersteld werden en Jeruzalem weer de hoofdstad was. En volgens velen van hen moest dit uitlopen op de komst van de Messias.
Meer informatie
- Pal achter Israël, documentaire in de serie Andere tijden, 20 mei 2017. Duur: 30 minuten. Andere Tijden is in Nederland het geschiedenisprogramma van de NTR en de VPRO.
- Michael B. Oren. Six Days of War: June 1967 and the Making of the Modern Middle East. Presidio Press, 3 juni 2003. Omvang: 496 pagina's.
Na de Zesdaagdse oorlog. Na de overwinning van de 'juni-oorlog' begonnen de Joden, die in 1948 door de Arabieren waren verdreven uit de dorpen en gemeenten waar ze generatieslang hadden gewoond, langzaam terug te keren naar hun heroverde thuisland voornamelijk in Judea in Hebron en ten zuiden van Bethlehem (Gush Etzion)[3]. Verder ontstonden de eerste ‘nederzettingen’.
1968
Uit het communistische Polen worden 15.000 Joden verdreven. - In Israël is de eerste televisie-uitzending.
1971
De driehonderdmiljoenste burger van Israël komt aan (immigrant).
1972
Tijdens de Olympische Spelen in München worden 11 Israëlische atleten gegijzeld door de Palestijnse terreurbeweging Zwarte September, een netwerk van Jordaans-Palestijnse terroristen, deel uitmakend van de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO). Na een mislukte reddingsoperatie worden alle atleten gedood door de gewapende Palestijnen.
1973
David-Ben Goerion overlijdt.
6 — 24 oktober 1973: Jom Kippoeroorlog. De Egyptische en Syrische legers zetten op Verzoendag (Jom Kippoer), de heiligste dag van de Joodse kalender, een verrassingsaanval in. Het offensief veegde Israël bijna van de kaart. Israël overleefde echter.
Op 7 oktober brengt de Israëlische marine zonder eigen verlies vijf Syrische schepen tot zinken tijdens de Slag om Latakia. Daarna bleef de Syrische marine de rest van het conflict in de haven.
De oorlog kostte het leven aan 2688 Israëlische soldaten en tienduizend mensen raakten gewond. De oorlog prikkelde Joden daarna tot het bouwen van nederzettingen.
1974
Op het einde van 1974 poogt een groep Joden een ‘nederzetting’ op te richten op de ruïnes van het treinstation van het Arabisch dorp Sebastia, voorheen de antieke stad Samaria. Zeven keren beklommen ze de heuveltoppen, stelden er tenten op en trachtten een blijvende Joodse bewoning in Samaria te verkrijgen. Zeven keren beval de Israëlische regering het Israëlische Leger (IDF) om hen te verdrijven. Een Israëlische resolutie verklaarde de ‘nederzetting’ onwettig[3].
1975
december: achtste poging van Joden om een nederzetting in de stad Sebastia (Samaria) te stichten. De Israëlische regering haalt bakzeil: met het Sebastia-akkoord, ondertekend door premier Yitzhak Rabin en minister van defensie Shimon Peres, erkent de Israëlische overheid voor het eerst het bestaansrecht van een nederzetting in Palestijns gebied, op de site van de militaire basis van Kadum, 11 kilometers ten zuidwesten van Nabloes, het oude Sichem, in Samaria. Permanente bewoning van de nederzetting wordt officieel toegestaan.
Duizenden Joden verzamelen zich aan het verlaten treinstation van Sebastia om hun overwinning te vieren. Vijfentwintig Joodse gezinnen krijgen toestemming om zich te vestigen in de nederzetting, die later de naam Kedumim zal krijgen.
Het Sebastia-akkoord gaf een belangrijke impuls aan de nederzettingenbeweging; het zette het licht op groen voor een enorme vermenigvuldiging van ‘nederzettingen’ voorbij de Groene Lijn[3]. Het was het begin van de massale Joodse herbewoning van zowel Judea als Samaria.
1976
In 1976 wordt de religieus-zionistische Gush Emunim-beweging gesticht, later voortgezet in de Amana-beweging, een beweging die het stichten van nederzettingen in de betwiste gebieden ondersteunt.
1977
Met de overwinning van de Likoed-partij onder Menachem Begin komt een einde aan de periode van een socialistisch zionisme (1882-1977)[4].
17 mei 1977: Premier Menachim Begin bezoekt de nederzetting Kedumim en verklaart: “Wij staan hier op de grond van het bevrijde Israël.”
juli: Premier Begin verleent volledige wettige status aan de nederzetting in Kadum, die nauwelijks 100 Joodse bewoners telt, die in mobil homes en stacaravans wonen. Langzaam zal Kadum de stad Kedumim worden. In 2016 zal de stad ca. 4.510 tellen[3].
19 november 1977. De Egyptische president Anwar Sadat bezoekt Israël. Anderhalf jaar later zouden Egypte en Israël een vredesverdrag tekenen.
1978
In 1978 tekenen Israël en Egypte de akkoorden van Camp David. Hiermee erkende Egypte het bestaansrecht van Israël, terwijl Israël de in 1967 veroverde Sinaï-woestijn teruggaf.
1979
Op 26 maart 1979 sluiten Egypte en Israël een vredesverdrag. — Eerste Gay Pride Parade in Israël vindt plaats in Tel Aviv.
Jaren '80
De jaren '80 zijn stormachtig. De Israëlische economie worstelt met een hyperinflatie die in 1985 450% bereikt.[4]
1980
De munt lira wordt vervangen door de sjekel.
1981
Op 14 december annexeert Israël de Golanhoogte, een gebied dat in 1967 werd veroverd op Syrië. Syrië heeft sedertdien geweigerd te onderhandelen over de status van de Golan. Er is geen vredesakkoord met Syrië. Door de annexatie wordt wordt op de Golan de Israelische wetgeving van kracht. De annexatie wordt internationaal niet erkend.
Op 7 juni bombarderen Israëlische vliegtuigen de Iraakse kernreactor Osirak.
In Egypte wordt president Sadat vermoord.
1982
1982-1985 Eerste Libanon Oorlog. Het leger valt Libanon binnen, als reactie op Palestijnse beschietingen vanuit dat land.
In de Palestijnse vluchtelingenkampen bij Sabra en Shatila worden, met medeweten van Israëlische militairen, honderden, mogelijk duizenden mensen vermoord door 'christelijke' milities. Defensieminister Sharon zal daarom later moeten aftreden.
In 1982 wordt Hezbollah opgericht, een Palestijnse terreurbeweging in Libanon.
1984
18 juli 1984. Iranese en Libanese terroristen blazen een Joods gemeenschapsgebouw in Buenos Aires, Argentinië, op, waarbij 85 mensen omkomen en 300 gewond raken. — In 1984 worden 7000 Ethiopische joden worden overgevlogen naar Israël.
1985
De inflatie bereikt een hoogte van 450%. — Einde van de Eerste Libanon Oorlog (1982-1985).
1987
1987-1990 Eerste intifada, volksopstand van de Palestijnen.
In 1987 wordt Hamas opgericht, een afsplitsing van de Moslimbroederschap.
1988
De Palestijnse Bevrijdingsorganisatie stemt in met een beginselverklaring inzake tussentijds. Deze stap moest de weg banen naar zelfbestuur van de Palestijnen door een te vormen Palestijnse Autoriteit. De Palestijnse Autoriteit kwam er vijf jaar later, in 1993. De leider van de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie, Arafat, zei niet veel later: "Deze overeenkomst beschouw ik als niet meer dan de overeenkomst die tussen onze profeet Mohammed en de Kuraisj werd getekend."[5] Dat was een tactische zet van Mohammed, een tijdelijk bestand dat hij in 630 met dood en verderf verbrak.
Homoseksualiteit wordt legaal in Israël. Alle rechtbanken erkennen en respecteren de 'rechten' van homoseksuelen, ondanks fel verzet vanuit religieuze kringen.
1989
Een nieuw kabinet onder leiding van Jitschak Shamir treedt aan.
Jaren '90
In de jaren '90 is er de tweede grote immigratiegolf na de vestiging van de staat Israël. Meer dan 900.000 immigranten uit de voormalige Sovjet-Unie komen aan en vormen meer dan 10% van de totale bevolking van Israël.[1]
1993
13 september 1993: Oslo-Akkoorden. Israel en de Palestijnen (= PLO, de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie) ondertekenen in het Witte Huis te Washington de Oslo-verdragen. Palestijnen krijgen meer zeggenschap over de Palestijnse gebieden; beperkt Palestijns zelfbestuur uit te oefenen door de speciaal hiervoor opgerichte Palestijnse Autoriteit (PA). - De Palestijnse Autoriteit (PA) is dus in 1993 opgericht. Hoewel de akkoorden een einde maakten aan de Palestijnse opstand met stenengooierij, neemt het aantal terroristische aanslagen tot 1998 aanzienlijk toe, die honderden Israëliers het leven kost. Sinds de ondertekening van de akkoorden met de Palestijnen werden tot 2016 bijna 1700 Israëliërs vermoord tijdens aanslagen, steekpartijen en gevechten[6].
1994
26 oktober: vredesverdrag met Jordanië. Het vredesakkoord tussen Jordanië en Israël was na Israëls akkoord met Egypte het tweede en tot anno 2017 nog altijd laatste vredesakkoord van Israël met een Arabisch land.
december: Yitzhak Rabin en Shimon Peres ontvangen de Nobelprijs voor de Vrede voor hun vredesinspanningen.
1995
24 september: in Taba (Sinaï, Egypte) wordt het Oslo II Akkoord getekend door Israël en de PLO. Het is een interimregeling over de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever. Het akkoord gaf de Palestijnen zelfbestuur in Bethlehem, Hebron, Jenin, Nablus, Qalqilya, Ramallah, Tulkarm, en ongeveer 450 dorpen[7].
28 september: het Oslo II Akkoord wordt in Washington D.C. bekrachtigd door premier Yitzchak Rabin en PLO voorzitter Yasser Arafat. Getuigen waren president Bill Clinton en afgezanten van Rusland, Egypte, Jordanië, Noorwegen en de Europese Unie.
4 november: Yitzak Rabin wordt in Tel Aviv op straat doodgeschoten door een Israëlische ultranationalist, nog geen zes weken na de ondertekening van Oslo II. Rabin wordt opgevolgd door Shimon Peres als premier van Israël tot aan de parlementsverkiezingen van 18 juni 1996.
In 1995 komen bij een zelfmoordaanslag in Israël 22 mensen om het leven: 21 soldaten en 1 burger.
1996
18 juni: parlementsverkiezingen in Israël. De Arbeidspartij leidt een zware nederlaag als gevolg van de ondertekening van Oslo II in 1995. Premier Peres wordt opgevolgd door Benjamin Netanyahu van de partij Likoed.
1997
Israël en Egypte ondertekenen een vredesverdrag.
Zie ook
Bron
Geschiedenis van Israël, artikel op Wikipedia.nl, geraadpleegd 1 okt. 2016
Voetnoten
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Israël’s bevolking is afgelopen jaar aangegroeid tot 8,84 miljoen inwoners, Brabosh.com, nieuwsbericht dd. 20 april 2018.
- ↑ Verfilming Sobibor: Russische propaganda, of stap in de goede richting?, nieuwsbericht op NOS.nl, 13 okt. 2018
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 RIP Shimon Peres (3): Over zijn historische bijdrage aan de Joodse herbewoning van Judea en Samaria, Brabosh.com, 29 sept. 2016.
- ↑ 4,0 4,1 Daniel Krygier, Israël – succesvol in neergaand Midden-Oosten, artikel op Brabosh.com, 1 maart 2018. Naar een artikel van Daniel Krygier “Israel – A Successful Powerhouse in the Collapsing Middle East” van 18 januari 2018 op de site van The Jewish Press.
- ↑ Alfred Muller, Hoe groot mag Israël worden? (Boekencentrum), blz. 50. Aangehaald in Christian Stier, "Herzls droom van vrede", in: Het Zoeklicht, 93e jaargang, 17 febr. 2017, blz. 6-8.
- ↑ Bron: Bij de 70ste verjaardag van de bomaanslag op het Koning David Hotel in Jeruzalem in 1946, Brabosh.com, 22 september. Brabosh.com is de site van de Vlaamse vrienden van Israël.
- ↑ Oslo-akkoorden, Wikipedia.nl, geraadpleegd 30 sept. 2016. Enige tekst hiervan is verwerkt.