Theologie

Theologie of godgeleerdheid is de wetenschap over God, het goddelijke en de godsdienst(en), die steunt op geopenbaarde gegevens.

De Protestantse Theologische Universiteit zegt dat theologie is: "de studie van God, van geloof, van rituelen en religieuze geschriften." Wat geloof betreft, vragen onderzoeker zich af: wat is geloof, wat wordt er geloofd, hoe wordt het beleefd, wat doet het met mensen?

'Theologie' komt van het Latijnse 'theologia' en dit van het Griekse 'theologia' (= onderzoek over de Godheid en goddelijke zaken), dat een samenstelling is van 'Theos' (= God, god) en 'logos' (leer).

Figuurlijk gebruik. Evenals 'religie' wordt ook 'theologie' figuurlijk gebruikt voor een met min of meer stelligheid verkondigde leer, bijvoorbeeld "de theologie van het marxisme".

Delen van de vakwetenschap. Als vakwetenschap heeft de theologie verschillende onderdelen:

• Bijbelwetenschap: het bestuderen van wat er over God is geschreven in de Bijbel;
• de historische theologie;
• de systematische theologie: studie van de leer van de kerk, het ordenen van de leerstellingen in een samenhangend geheel; bijvoorbeeld ter zake van de drievuldigheid van God of ter zake van goed en kwaad (theologische ethiek);
• de praktische theologie: "het bestuderen van de manieren waarop mensen handelen en geloven in reactie op God"; denk aan godsdienstonderwijs aan jongeren of jonggelovigen (catechese), prediking, liturgie, diaconie, pastoraat (herderlijke - of zielszorg).
• contextuele theologie, contextualiserende of interculturele theologie: bestuderen hoe mensen in verschillende contexten (bijvoorbeeld culturele, technologische, politieke) en met verschillende achtergronden denken over God.

Onderwijsinstellingen. In Nederland zijn er verschillende onderwijsinstellingen waar men theologie kan studeren, zowel op universitair als hbo-niveau. De faculteit godgeleerdheid van de Vrije Universiteit was in 2011 met zo’n 400 studenten de grootste van Nederland.

Stromingen. Er zijn ook stromingen in de theologie, zoals:

• de dialectische theologie, die uitgaan van een volledige onvergelijkbaarheid tussen God en mens
• de feministische theologie, die zich verzet tegen een exclusief mannelijke voorstelling van God (mannelijk godsbeeld)
• de zwarte theologie, waarin de gelijkwaardigheid van de zwarte en de blanke bevolking wordt benadrukt (een vorm van 'bevrijdingstheologie')
• politieke theologie, waarin politieke aspecten worden verbonden met theologische.

Theologie en dwaling

Een studie theologie garandeert geen betere kennis van God of van Zijn werk. Men kan theologie studeren en daarin afstuderen zonder persoonlijk in God of de Heer Jezus te geloven, maar de studie volgen slechts uit interesse voor het verschijnsel religie.

Een theologische faculteit kan in de greep van vrijzinnigheid raken en deze verbreiden en zodoende het geloof van studenten ondermijnen.

De meeste 'theologen' (schriftgeleerden, wetgeleerden, overpriesters) van Jezus' dagen geloofden niet dat Johannes de Doper door God gezonden was, terwijl het gewone volk hem wel voor een profeet hield en dus ten aanzien van hem meer inzicht had.

Bronnen

Van Dale's Groot woordenboek der Nederlandse taal (13e uitgave), digitale versie 1.0 Plus, jaar 2000.

Theologie, op: https://www.pthu.nl/. Geraadpleegd op 13 maart 2024.