Theologie

Theologie of godgeleerdheid is de wetenschap over God, het goddelijke en de godsdienst(en), die steunt op geopenbaarde gegevens. De mannelijke beoefenaar van deze wetenschap heet theoloog, de vrouwelijke theologe.

De Protestantse Theologische Universiteit zegt dat theologie is: "de studie van God, van geloof, van rituelen en religieuze geschriften." Wat geloof betreft, vragen onderzoeker zich af: wat is geloof, wat wordt er geloofd, hoe wordt het beleefd, wat doet het met mensen?

'Theologie' komt van het Latijnse 'theologia' en dit van het Griekse 'theologia' (= onderzoek over de Godheid en goddelijke zaken), dat een samenstelling is van de Griekse woorden 'theos' (= God, god) en 'logos' (leer).

Figuurlijk gebruik. Evenals 'religie' wordt ook 'theologie' figuurlijk gebruikt; 'theologie' voor een met min of meer stelligheid verkondigde leer, bijvoorbeeld "de theologie van het marxisme".

Delen van de vakwetenschap. Als vakwetenschap heeft de theologie verschillende onderdelen:

• Bijbelwetenschap: het bestuderen van wat er over God is geschreven in de Bijbel;
• Systematische theologie: studie van de leer van de kerk, het ordenen van de leerstellingen in een samenhangend geheel; bijvoorbeeld ter zake van de drie-enigheid van God of ter zake van goed en kwaad (theologische ethiek). Onder de systematische theologie vallen o.a. Kerken- en sectenkunde en Eschatologie (lett. 'leer van de laatste dingen': hiernamaals, wederkomst van Christus, Vrederijk enz.)
• Praktische theologie: "het bestuderen van de manieren waarop mensen handelen en geloven in reactie op God"; denk aan godsdienstonderwijs aan jongeren of jonggelovigen (catechese), prediking, liturgie, diaconie, pastoraat (herderlijke - of zielszorg);
• Contextuele theologie, contextualiserende of interculturele theologie: bestuderen hoe mensen in verschillende contexten (bijvoorbeeld culturele, technologische, politieke) en met verschillende achtergronden denken over God.
• Historische theologie: studie van de historische ontwikkeling van de theologie; van de theologische leerstellingen, theorieën en begrippen in hun geschiedkundig verband
• Kerkgeschiedenis: de geschiedenis van de christelijke kerk.

Men kan de historische vakken ook als hulpwetenschappen beschouwen.

Onderwijsinstellingen. In Nederland zijn er verschillende onderwijsinstellingen waar men theologie kan studeren, zowel op universitair als hbo-niveau. De faculteit godgeleerdheid van de Vrije Universiteit was in 2011 met zo’n 400 studenten de grootste van Nederland.

Stromingen. Er zijn ook stromingen in de theologie, zoals:

• de dialectische theologie, die uitgaan van een volledige onvergelijkbaarheid tussen God en mens
• de feministische theologie, die zich verzet tegen een exclusief mannelijke voorstelling van God (mannelijk godsbeeld)
• de zwarte theologie, waarin de gelijkwaardigheid van de zwarte en de blanke bevolking wordt benadrukt (een vorm van 'bevrijdingstheologie')
• politieke theologie, waarin politieke aspecten worden verbonden met theologische.

Theologie en dwaling

Een studie theologie garandeert geen betere kennis van God of van Zijn werk. Men kan theologie studeren en daarin afstuderen zonder persoonlijk in God of de Heer Jezus te geloven, maar de studie volgen slechts uit interesse voor het verschijnsel religie.

Een theologische faculteit kan in de greep van vrijzinnigheid raken en deze verbreiden en zodoende het geloof van studenten ondermijnen.

De meeste 'theologen' (schriftgeleerden, wetgeleerden, overpriesters) van Jezus' dagen geloofden niet dat Johannes de Doper door God gezonden was, terwijl het gewone volk hem wel voor een profeet hield en dus ten aanzien van hem meer inzicht had.

Markus 11: ²⁷ En zij kwamen weer in Jeruzalem; en toen Hij in de tempel wandelde, kwamen de overpriesters, de schriftgeleerden en de oudsten naar Hem toe ²⁸ en zeiden tot Hem: Op welk gezag doet U deze dingen? Of wie heeft U dit gezag gegeven om deze dingen te doen? ²⁹ Jezus nu zei tot hen: Ik zal U een ding vragen, en antwoordt Mij, en Ik zal u zeggen op welk gezag Ik deze dingen doe. ³⁰ Was de doop van Johannes uit de hemel of uit mensen? Antwoordt Mij. ³¹ En zij overlegden onder elkaar en zeiden: Als wij zeggen: Uit de hemel, zal Hij zeggen: Waarom hebt u hem dan niet geloofd? ³² Maar zouden wij zeggen: Uit mensen?... Zij waren bang voor de menigte, want allen hielden het ervoor dat Johannes werkelijk een profeet was. ³³ En zij antwoordden Jezus en zeiden: Wij weten het niet. En Jezus zei tot hen: Dan zeg Ik u ook niet op welk gezag Ik deze dingen doe.

De grootste dwaling was wel de verwerping van de Messias.

Zie ook

• Schriftgeleerden
• Wetgeleerde

Bronnen

Van Dale's Groot woordenboek der Nederlandse taal (13e uitgave), digitale versie 1.0 Plus, jaar 2000.

Theologie, op: https://www.pthu.nl/. Geraadpleegd op 13 maart 2024.