Transgender

Een transgender, transgenderist, transgender persoon, transpersoon of trans persoon is een man of vrouw die zich deels of helemaal voelt behoren tot het andere geslacht. Hij of zij voelt zich deels man en deels vrouw, of voelt zich als behorend tot het andere geslacht en niet tot zijn of haar eigen (lichamelijke) geslacht.

Vrouw die als man wil leven ('transman'), met kledingstuk dat borsten plat drukt.

Een mannelijke transgender kan zeggen: "Ik voel mij meer vrouw dan man".

Sommige transgenders schommelen in hun gevoelens tussen man- en vrouw zijn. De ene keer voelen zij zich meer man en de andere keer meer vrouw of hebben een wisselende gevoelsmatige mengeling van man- en vrouw-zijn. Zulke transgender personen worden 'genderfluïde' genoemd. Hun geslachtsgevoel is onbestendig. Ze hebben 'genderfluïditeit'.

Een transgender kan zich lid van het andere geslacht voelen zonder dat zijn seksuele voorkeur veranderd is. Hij is bijvoorbeeld een man, voelt zich vrouw, maar is seksueel nog altijd gericht op omgang met een vrouw.

Terminologie. Transgendervrouw, transvrouw of trans vrouw (in de tweede uitdrukking wordt 'trans' als bijvoeglijk naamwoord gebruikt) duidt een man (!) aan die zich vrouwelijk voelt en zich als zodanig gedraagt. Een transgendervrouw is een vrouwachtige man, een 'verwijfde' man. 'Vrouw' in 'transgendervrouw' of 'transvrouw' is misleidend, aangezien het een man betreft. Wijfman - een term die anno 2020 al her en der gebruikt wordt om een vrouwachtige man of 'transvrouw' aan te duiden - is passender, ondanks de negatieve bijklank van 'wijf'.

Een transgenderman, transman of trans man (in de tweede uitdrukking wordt 'trans' als bijvoeglijk naamwoord gebruikt) is een vrouw (!) die zich mannelijk voelt en zich als zodanig gedraagt. Het is een manachtige vrouw. 'Man' in 'transgenderman' of 'transman' is misleidend, aangezien het een vrouw betreft. Manwijf is passender, ofschoon de gangbare betekenis hiervan is 'sterke, ruwe vrouw', dus een vrouw met bepaalde typisch mannelijke trekken; en ofschoon 'wijf' tegenwoordig, anders dan vroeger, een negatieve klank heeft.

De term genderidentiteit verwijst naar iemands gevoel: hij of zijn voelt zich man of vrouw of geen van beiden. De term is misleidend, omdat het begrip onderstelt dat iemands identiteit bepaald wordt door zijn gevoel. Er is een verschil tussen wat iemand is en wat hij voelt. Iemand kan zich waardeloos voelen, maar dat maakt hem niet waardeloos. Een man kan zich een vrouw voelen, maar dat maakt hem niet tot een vrouw. Hij is geen vrouw doordat hij zich een vrouw voelt.

Genderexpressie is het geslacht dat je uitwendig laat zien. Sekse is het feitelijke geslacht, dat bepaald wordt door de lichamelijke geslachtskenmerken (geslachtsorganen, chromosomen). Een transgender verlangt de expressie (uitdrukking) van de andere sekse.

Genderdysforie is de stoornis in het gevoelsleven en zelfbeeld, waarbij iemand zich tot het andere geslacht voelt behoren.

Genderideologie of ideologisch transgenderisme is een verzameling van denkbeelden, waarin centraal staat de geslachtsidentiteit niet bepaald wordt door iemands lichaamskenmerken, maar door zijn zelfbeeld. Zie Genderideologie voor het hoofdartikel.

Onechtheid. Een man of vrouw die zich uitgeeft, voordoet als iemand van het andere geslacht is een onechte man of vrouw, een nepman of nepvrouw. Nep betekent: vervalst, nagemaakt, onecht. Deze onechtheid houdt geenszins in dat zo'n persoon anderen opzettelijk bedriegt. Ze is oprechte namaak.

Voorkomen. In Nederland zijn in de loop der jaren verschillende opgaven van het aantal transgenders in Nederland gegeven: 48.000 (jaar 2012), zo'n 50.000 (jaar 2016), minimaal 110.000 (jaar 2020), misschien wel 660.000 oftewel 4% van de bevolking.

Hulpmiddelen, operatie. Transgenders kunnen kunstmatige geslachtsorganen gebruiken, zoals borstprothesen van schuim of siliconen. Hun eigen geslachtsorganen kunnen zij door (strakke) kleding platter maken. Een deel van de transgenders in Nederland heeft een 'geslachtsveranderende' operatie ondergaan.

Verschillen met anderen. Transgenders wonen anno 2017 vaker in de stad dan op het platteland. Ze trouwen minder vaak dan andere mensen. Van hen is 14 procent gehuwd; bij de rest van de bevolking ligt dat percentage op 44 (stand 2017). Met transgenders gaat het anno 2017 minder goed dan met anderen. Ze verdienen gemiddeld minder: 53 procent van hen heeft een laag inkomen, tegen 30 procent van de rest van de bevolking.

Homoseksuele transgenders. Er zijn homoseksuele mannen die als vrouw willen leven. In 2020 trouwden twee van zulke mannen met elkaar in Hongarije - als vrouwen. Beiden hadden kinderen, in totaal zeven, maar slechts één van de kinderen was aanwezig. In 2020 maakte een Canadese actrice genaamd Ellen (33 jaar) bekend dat zij voortaan met de mannennaam Elliot door het leven gaat en aangesproken wil worden met 'hij' (of 'hen', omdat zij ook zegt 'queer' te zijn). In 2014 maakte zij op een conferentie voor lhbtq-jongeren bekend op vrouwen te vallen. In 2018 trouwde zij met een vrouw.

Deense kunstschilder Einar Wegener, een man, omstreeks 1920. Later zou hij als vrouw gaan leven (foto hieronder).

Problemen

Stoornis. Een transgender kan worden beschouwd als iemand met een geslachtsidentiteitsstoornis, ook 'genderdysforie' genoemd. Hij of zij leeft in een waan of gevoelen dat doet overhellen naar de andere sekse. Een waan of gevoel heeft echter niet de kracht om iemand van geslacht te veranderen, zomin als de waan van een stokoude, dat hij jong is, hem (lichamelijk, biologisch) jong maakt.

Bejegening. Dagelijks (anno 2020) hebben transgenders over de hele wereld te maken met uitsluiting en discriminatie, mishandeling en bedreiging, ook in Nederland. Zij hebben 7x vaker te maken met geweld (anno 2015, 2020). "Tot twee keer toe is mijn pruik van mijn hoofd gerukt en vernield. Inmiddels ga ik nog maar weinig in de buurt over straat," liet een transgender weten.

Ongelijke behandeling. Veel transgenders worden anders, ongunstiger behandeld dan niet-transgenders. Ze worden minder geaccepteerd dan homoseksuelen. Wanneer zij in de zorgsector werkzaam zijn, kunnen zij bijvoorbeeld van patiënten te horen krijgen dat zij door niet geholpen willen worden. Ruim 40 procent van de transgenders zegt weleens te maken hebben gehad met discriminatie op het werk. Een kwart zegt weleens te zijn ontslagen of niet aangenomen, vanwege het transgender zijn. Bijna de helft vertelt niet aan collega’s over de overgang naar een andergeslachtelijke rol.

Administratieve verandering. Een verandering van geslacht in het geboorteregister van de burgerlijke stand is louter op papier, niet in het lichaam. Als men in een wettige registratie van geslacht verandert, verandert men het geslacht niet. Door een tekstuele wijziging verandert geen geslacht. Een wettige verandering is niet vanzelf zedelijk goed.

Einar Wegenar in 1930. Hij noemde zich inmiddels Lili Elbe. In 1931 werd een baarmoeder bij hem geïmplanteerd, maar zijn immuunsysteem verwierp het orgaan. Hij kreeg een infectie, waaraan hij hetzelfde jaar overleed.

Medische verandering. Een verandering door een medisch traject, een medische transitie, verandert het DNA niet, dat bepaalt of iemand een man of vrouw is.

Verandering van persoonlijke voornaamwoorden. Transvrouwen willen aangeduid worden met 'zij' of 'haar', transmannen met 'hij of hem'. De omgeving kan hiermee moeite hebben. Waarom zou men doen alsof die man daar een vrouw is en naar hem verwijzen met 'zij' of 'haar'. Dat mag niet van de omgeving wordt geëist.

Transgenders leven betrekkelijk vaak onder de armoedegrens. Het kost hen meer moeite om een baan te vinden of te behouden.

Doordat een openlijke uiting van transgender-zijn indruist tegen een biologische feit en daarmee tegen het natuurlijke en maatschappelijke gevoel, ontmoeten transgenders in het dagelijks leven vaak onbegrip en afwijzing. Collega's op het werk hebben er weinig begrip voor dat, als een transgender zich medisch laat veranderen, hij of zij dan vaak afwezig of ziek is. De helft van de transgenders had in 2015 zelfs last van geweld.

De transgenders zijn daarom tamelijk onzichtbaar. Onder hen heerst veel schaamte (anno 2012). Bijna de helft is niet open over hun transgender-zijn. Ze zijn bang voor de gevolgen als ze uitdrukking geven aan hun gevoel. Transgenders zijn vaker eenzaam, twee keer zo vaak in vergelijking met de rest van de bevolking. Zij hebben meer dan gemiddeld psychische problemen. Zij hebben tien keer zo vaak een zelfmoordpoging gedaan.

Oneerlijke concurrentie in de sport. Een man die als 'transvrouw' die meedoet aan een hardloopwedstrijd voor vrouwen is in het voordeel. Daar een man gemiddeld meer kracht heeft dan een vrouw, geeft deelname van een man oneerlijke concurrentie. De ene man die goud wint, verdringt de eigenlijke winnares naar de tweede plaats, en de vrouw die een bronzen medaille zou krijgen, krijgt, verdrongen naar de haar vierde plaats, niets.

Toiletbezoek. Mag een man die zich vrouw voelt een damestoilet toiletbezoeken? ,,Ik wilde niet langer naar het mannentoilet. Personeelszaken zei dat ik dan maar aan alle dames van mijn afdeling toestemming moest vragen. Gelukkig vonden alle vrouwen het prima.”

Devaluatie van de vrouw. Als een man als een vrouw gaat gelden, wordt het onderscheid tussen man en vrouw ondermijnd en het eigene van de vrouw (ideologisch) aangetast. Toen een man, William Bruce Jenner, later zichzelf met de vrouwennaam Caitlyn noemend, in 2015 door Glamour Magazine tot de 'Vrouwen van het Jaar' werd gerekend, kreeg het blad kritiek van de bekende feministe Germaine Greer, die vond dat er vrouwenhaat in het spel was.

Christelijke transgenders worstelen met hun gevoel en geloof. Ze vragen zich af hoe God hen bedoeld heeft en of de Bijbel ruimte biedt van sekse te veranderen.

Een man die zich (deels) vrouw of een vrouw die zich (deels) man voelt heeft hulp nodig om zich wel te bevinden, zonder te vervallen in verkeerd gedrag.

Oorzaken

Een of meer oorzaken kunnen ten grondslag liggen aan een geslachtsidentiteitsstoornis. Men kan onderscheiden biologische (genen, hormonen, hersenen), psychologische en sociale factoren. Te noemen zijn onder meer oorzaken:

Vrouwelijke avatar van het internetplatform 'Second Life'.

• een verstoorde hormoonhuishouding tijdens kritische fasen in de ontwikkeling van een foetus: te weinig of te veel van mannelijk hormoon testosteron of ongevoeligheid voor testosteron. Sommige medicijnen kunnen de testosteronhuishouding in een foetus ernstig verstoren. Wanneer de moeder deze tijdens de zwangerschap slikt, kan dat een genderdysforie bij het kind veroorzaken.
• genetische afwijkingen in de mannelijke en vrouwelijke chromosomen;
• verslaving aan pornografie kan (mede) leiden tot geslachtsverwarring: onzekerheid over de eigen geslachtelijk identiteit, twijfel over het geslacht waartoe men behoort. Als geslacht losgemaakt wordt van het lichaam en man- of vrouw-zijn en een vrij zwevend man-made construct wordt, dan kan het construct mede gevormd worden door porno. Sommige mannen zijn door hun pornoverslaving gaan denken dat een vrouw een seksueel object is; omdat zij begeren een seksobject te zijn, willen zij als vrouwen leven.
• het gebruik van een avatar, dit is een plaatje dat als gebruikersafbeelding op het internet gehanteerd wordt. Een jongen kan bijvoorbeeld als avatar de afbeelding van een meisje nemen, zich als meisje voordoen en in de rol van meisje groeien.

Norm en beoordeling

In de Schrift wordt een duidelijke scheidslijn tussen man en vrouw getrokken. In het begin schiep God de mens mannelijk en vrouwelijk. Hij schiep geen ongeslachtelijke of tweegeslachtelijke tussenvorm. De gevolgen van de zondeval echter openbaren zich in afwijkingen van lichaam en ziel.

Het verschil tussen man en vrouw mag niet verward of verdoezeld worden. Daarom zegt de wet van Mozes dat een vrouw geen kleren en attributen van een man mag dragen en omgekeerd.

De 22:5  Een vrouw mag geen kleren en attributen van een man dragen en een man mag geen vrouwenkleren dragen. Want de HEER verafschuwt ieder die zulke dingen doet. (NBV)

We mogen stellen dat noch een levenswijze noch een chirurgische ingreep noch een hormoonbehandeling een man kan veranderen in een vrouw of omgekeerd een vrouw in een man. Zijn of haar geslacht ligt genetisch vast, in de scheppingsorde van God, en toont zich in geslachtsorganen, gestalte, lichaamskracht, hersenen, gevoelsleven, stem en gedrag.

Jer 13:23  Kan ook een Cusjiet zijn huid veranderen, of een luipaard zijn vlekken? (HSV)

De bekende feministe Germaine Greer weigerde (2015) om mannen, die als vrouwen zijn gaan leven, vóór een geslachtsveranderende operatie en hormoonbehandeling, als vrouwen te erkennen. Het zijn, zei ze, geen vrouwen en ze zien er niet uit, klinken niet en gedragen zich niet als vrouwen. Maar ook chirurgie kan een man niet in een vrouw veranderen, meent de feministe.

Houding

Hoe moet ons houding zijn tegenover een kind dat zegt zich te voelen als iemand van de andere sekse of dat aangeeft liever tot het andere geslacht te behoren? We kunnen (bijvoorbeeld) het meisje vragen: Wat is een jongen? Als uit haar antwoord blijkt, dat ze graag iets zou doen wat jongens doen, bijvoorbeeld voetballen, ravotten, stoeien, dan kun je aangeven dat een meisje dat ook mag doen. We kunnen het kind voorhouden:

1. dat het kind niet in een verkeerd lichaam zit. God plaatst geen meisje in een jongenslichaam of een jongen in een meisjeslichaam.
2. dat er vele manieren zijn om een meisje of een jongen te zijn. Meisjes mogen bijvoorbeeld best met auto's spelen en jongens met poppen.

Hoe moet onze houding zijn tegenover een transgender persoon die met een andere naam genoemd wil worden en met andere voornaamwoorden aangewezen wil worden?

1. We kunnen de nieuwe naam accepteren;
2. We moeten onwaarachtige voornaamwoorden (bijvoorbeeld 'haar' gebruiken om naar een jongen of man te verwijzen) vermijden, want we willen de waarheid vasthouden en niet iemand in een vals denkbeeld bevestigen;
3. We kunnen aan de transgender persoon verklaren waarom we iets wel of niet doen, opdat hij of zij begrijpt waarom we iets doen of nalaten.

Geschiedenis

1985. Invoering van de Transgenderwet, die tot 2014 kracht zal zijn. De wet vereist fysieke geslachtsverandering en sterilisatie bij mensen die hun geslacht in hun geboorteakte willen laten aanpassen.

2007. In de periode 2007-2014 laten gemiddeld tachtig mensen per jaar hun geslachtsregistratie wijzigen.

2012. In Nederland kunnen transgenders sinds 2012 een aangepaste geboorteakte krijgen als het vaststaat dat (1) hun wens geen bevlieging is (voordien werd een nieuwe geboorteakte alleen verstrekt na een hormoonbehandeling of een geslachtsveranderende operatie); (2) dat de betrokkene onvruchtbaar is. Het geslacht op de geboorteakte komt ook terug op iemands paspoort en schooldiploma's.

2014. Op 1 juli 2014 wordt de Nederlandse Transgenderwet aangepast. De verplichte sterilisatie wordt geschrapt. Het wordt nu makkelijker officieel van geslacht te veranderen: zonder medische voorwaarden en zonder oordeel van de rechter.

2015. De transgenderwet van 2014 leidt tot een forse toename van het aantal mensen dat officieel van geslacht verandert. In 2015 laten 770 mensen hun geslachtsregistratie wijzigen. Men kan ze verdelen in drie groepen: 1. zij die hun geslacht alleen op papier laten aanpassen en graag gezien willen worden als van het andere geslacht. 2 zij die een medische overgang achter de rug hebben. 3. zij die eerst voor de wet tot het andere geslacht willen behoren, voordat zij het medische traject ingaan.

2017. In mei waren zijn er 1960 Nederlanders die met een ander geslacht geregistreerd staan dan in hun aanvankelijke geboorteakte is vastgelegd.

2019. Een aantal transgender personen stelt de Nederlandse Staat aansprakelijk voor het leed dat de Transgenderwet uit 1985 hen heeft berokkend. Volgens hen is de wet in strijd met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.

2020. Het Nederlandse kabinet biedt voor het door de oude Transgenderwet veroorzaakte leed erkenning, excuses en een financiële tegemoetkoming van 5000 euro aan.

Hulp

Transgender en geloof is een zelfhulpgroep die sinds 2013 bestaat en regelmatig bijeenkomt. De groep is een initiatief van twee christelijke transgenders en een vrijgemaakt-gereformeerd predikant.

Vernieuwd.com. De mensen achter deze in 2018 opgerichte site willen hen terzijde staan die worstelen met homoseksualiteit of genderdysforie en tevens het verlangen hebben om Jezus te volgen.  

SexChangeRegret.com is een site voor mensen die spijt hebben van hun pogingen om te veranderen in een ander geslacht.

Meer weten

Nederlands

Vaughan Roberts, Transgender. Uitgeverij CBC 't Gulden Boek B.V. Pagina's: 96. Oorspronkelijk in het Engels uitgegeven door The Good Book Company, 2017. Een basisboek over genderdysforie.

Genderdysforie. Een handreiking aan kerkenraden met het oog op het pastoraat. Een brochure uitgegeven door de Gereformeerde Bond in 2021. Bevat een vraaggesprek met een transgender, een hoofdstuk over Bijbel en transseksualiteit (J. Hoek), een bijdrage vanuit medisch-psychologische optiek (P.J. Verhagen), een ethische bezinning (H. Jochemsen) en een pastoraal hoofdstuk (M.J. Kater).

Laura Perry, Een transgender komt thuis. Uitgever: De Banier, 2022. Pagina's: 244. De schrijfster wilde als man door het leven gaan en onderging daarvoor een medische transitie. Deze verandering bracht haar niet de door haar verlangde innerlijke rust. Zij beschrijft hoe God haar liet zien dat haar 'nieuwe' lichaam haaks stond op het lichaam dat Hij geschapen had. Daarom wilde Laura niet langer als man door het leven gaan en draaide zij haar transitie terug. Met haar boodschap wil Laura mensen bemoedigen en helpen die te maken hebben met genderdysforie.

Engels

Dr. Brown Speaks with a “Transgender Evangelical”. Youtube.com: ASKDrbrown, 28 dec. 2017. Telefonisch pastoraal gesprek van Michael Brown met een man die zich een vrouw voelt en als vrouw wil leven.

Watch As A Dad Struggles With Meeting His Daugher As A Woman For The First Time. Youtube.com: Ada Atkins, 13 nov. 2017. Duur: 8 min. 27 sec. Een vader heeft verdriet wanneer hij zijn zoon Zach ziet, die als vrouw vertoont en voor vrouw wil doorgaan.

Andrew T. Walker, God and the Transgender Debate; What Does the Bible Actually Say About Gender Identity? The Good Book Company, 2017. Bijbelse overwegingen en pastorale focus.

Mark A. Yarhouse, Understanding Sexual Identity; A Resource for Youth Ministry. Zondervan, 2014. Nuttig bij jeugdwerk.

Mark A. Yarhouse, Understanding Gender Dysphoria. Navigating Transgender Issues in a Changing Culture. IVP Academic, Illinois, 2015; ISBN 978 0 8308 2859 3; omvang 186 blz. De schrijver is klinisch psycholoog en hoogleraar aan Regent University in Virginia. Hij heeft veel gepubliceerd op het terrein van de seksualiteit. In het boek gaat gaat hij dieper in op de vraag hoe christenen kunnen omgaan met vragen rond de seksuele identiteit. Boekbespreking door R. Seldenrijk in het Reformatorische Dagblad, 10 sept. 2015.

Bron

Genderdysforie, op nl.wikipedia.org. Enige tekst van de paragraaf Oorzaak is onder wijziging verwerkt op 3 nov. 2022.

Zie ook

Transgenderisme | Transseksueel