Dichterlijke boeken
Eén derde van de Bijbel is geschreven in de stijl van de Hebreeuwse Poëzie. Sommige boeken zijn volledig in dichterlijke vorm geschreven, zoals de Psalmen en de Wijsheidsliteratuur. Andere boeken bestaan voor het grootste deel uit gedichten (de Profeten). Weer andere boeken kunnen verhalen afwisselen met gedichten om zo bepaalde gebeurtenissen op een andere manier te overdenken (bijv. Ex. 15 of Richt. 5).
Parallellisme
De Hebreeuwse dichtkunst kent geen rijm of ritme zoals in de Westelijke dichtkunst. Daarentegen kent het een vorm van Parallellisme, waarin op elkaar volgende versregels een bepaalde gedachte herhalen en uitbreiden. Dit wordt ook wel Gedachtenrijm genoemd. Deze manier van lezen dwingt je om langer stil te staan bij één gedachte, en het van meerdere kanten te bekijken.
Drie vormen van Parallellisme die men vaak in de Bijbel treft zijn:
- Synoniem parallellisme – voltooit een gedachte.
- Synthetisch parallellisme – verdiept een gedachte.
- Antithetisch parallellisme – vergelijkt een gedachte.
Synoniem parallellisme
Hier wordt er een aanvulling gegeven op de eerste gedachte.
Bv. Ps. 145:3
De HEERE is groot en zeer te prijzen, Zijn grootheid is niet te doorgronden.
Synthetisch parallellisme
Hier wordt er een diepere betekenis gegeven aan de eerste gedachte. Soms wordt er een metafoor gebruikt om een idee tastbaarder te maken.
Bv. 23:1
De HEERE is mijn Herder, mij ontbreekt niets.
Antithetisch parallellisme
Hier wordt een tegenstelling gemaakt met de eerste gedachte.
Bv. Ps. 147:6
De HEERE houdt de zachtmoedigen staande, de goddelozen vernedert Hij, tot de grond toe.
Chiasme
De tegenhanger van het parallellisme is de chiasme. Een chiasme is een literaire techniek om door middel van symmetrie bepaalde thema's of details te benadrukken. Twee regels kunnen chiastisch zijn als ze beginnen en eindigen met dezelfde gedachte. Het woord Chiasme komt van de Griekse letter Chi (Χ), twee lijnen beginnen op een overgestelde plaats en ontmoeten elkaar in het midden. Voorbeeld van een chiasme:
Amos 5:4-6 Want zo zegt de HEERE tegen het huis van Israël: Zoek Mij en leef! Maar zoek niet in Bethel, in Gilgal moet u niet komen en u moet niet naar Berseba trekken, want Gilgal zal zeker in ballingschap gaan en Bethel zal tot niets worden. Zoek de HEERE en leef! (HSV)
Acrostichon
Een ander dichterlijke techniek is het acrostichon, het Alfabetgedicht. In deze stijl begint elk vers of elke strofe met de volgende letter in het Hebreeuwse alfabet (22 letters).
Deze gedichten zijn geschreven als een acrostichon:
- Psalm 9+10
- Psalm 25
- Psalm 34
- Psalm 37
- Psalm 111 en 112
- psalm 119: Elke 8 regels beginnen met dezelfde letter.
- Psalm 145
- Spreuken 31: 10-31
- Klaagl. 1
- Klaagl. 2
- Klaagl. 3: Elke 3 regels beginnen met dezelfde letter.
- Klaagl. 4
- Klaagl. 5 is geen acrostichon, maar bestaat wel uit 22 verzen.
- Nahum 1:1-8: Alleen de letters Alef tot Kaf.
Gedichten in de Bijbel
Buiten de Dichterlijke boeken, zijn er zeer veel gedichten in de Historische boeken. oa:
- Gen. 4:23,24 Lied van Lamech.
- Gen. 12:2,3 Belofte aan Abram.
- Ex. 15 Overwinningslied van Mozes na de doortocht door de zee.
- Deut. 32 Laatste lied van Mozes.
- Richt. 5 Overwinningslied van Debora.
- 1 Sam. 2 Lied van Hanna.
- 2 Sam. 1:19-27 Davids klaaglied op de dood van Saul en Jonathan.
- 2 Sam. 3:33,34 Davids klaaglied op de dood van Abner.
- 2 Sam. 22:2-51 Davids overwinningslied (vgl. Ps. 18).
- 1 Kron. 16:8-36 Lied bij de intocht van de Ark in Jeruzalem (samengesteld uit Ps. 105, 96 en 106).
Nieuwe Testament: