Deuterocanonieke boeken
Deuterocanonieke boeken zijn de tien (of volgens sommigen elf) geschriften die, hoewel ze niet tot de Hebreeuwse canon (= de lijst van gezaghebbende heilige geschriften van het Oude Testament) behoren, door de Rooms-Katholieke Kerk en de oosters-orthodoxe kerken gezaghebbend worden geacht.
Deze geschriften zijn:
| Deuterocanoniek boek | Apocrief boek | Datum[1] | Genre | Oorspronkelijke taal | Hebreeuwse versie bekend? |
|---|---|---|---|---|---|
| Tobit | 225-175 v.Chr. | Legende | Hebreeuws/Aramees | Fragmenten bij Dode Zee-rollen | |
| De wijsheid van Jezus Sirach | 195-170 v.Chr.[2] | Wijsheidsliteratuur | Hebreeuws | Ongeveer 70% is bekend, onder meer uit genizah van Caïro; fragmenten bij Dode Zee-rollen; rol Massada bevat Hoofdstuk 39-44 | |
| Toevoegingen bij Daniël | Ca. 100 v.Chr. | Apocalyptiek | Grieks | ||
| Toevoegingen op Ester | 100 v.Chr.? | Grieks | |||
| Esdras A* | Ca. 165 v.Chr.? | Grieks | Nee | ||
| I Makkabeeën | Ca. 125 v.Chr. | Geschiedenis | Hebreeuws of Aramees | Niet bewaard gebleven | |
| II Makkabeeën | Ca. 50 v.Chr. | Geschiedenis | Grieks | ||
| III Makkabeeën | 100-70 v.Chr. | Geschiedenis | Grieks? | Nee | |
| IV Makkabeeën | 50 v.Chr.-70 n.Chr. | Filosofisch werk | Grieks | Nee | |
| Judit | Ca. 100 v.Chr. | Novelle | Hebreeuws of Aramees | Nee | |
| De wijsheid van Salomo | 50 v.Chr.-30 n.Chr. | Wijsheidsliteratuur | Grieks | ||
| Baruch | In gedeelten | Wijsheidsliteratuur | |||
| Brief van Jeremia | 150-1 v.Chr. | Waarschijnlijk Grieks | Nee | ||
| Het gebed van Manasse | Ca. 1 v.Chr. | Liederen | Grieks | ||
| Oden | Liederen | ||||
| Psalm 151 | Liederen | Hebreeuws | Hebreeuwse tekst bij Dode Zee-rollen gevonden | ||
| Psalmen van Salomo | 50 v.Chr. | Liederen |
- Tobit
- De wijsheid van Jezus Sirach
- de toevoegingen bij Daniël
- toevoegingen op Esther
- I Makkakeeën
- II Makkabeeën
- Judit
- De wijsheid van Salomo
- Baruch
- Brief van Jeremia
- Gebed van Manasse
Ze zijn ontstaan in de periode tussen het Oude Testament en het Nieuwe Testament. Ze zijn opgenomen in de Septuagint (de tussen ca. 225 en 100 v. Chr. vervaardigde Griekse vertaling van het Oude Testament). Hiëronymus nam ze, pas na aandringen van Augustinus van Hippo en Paus Damasus I, in zijn Latijnse Vulgaatvertaling op. Hij noemde ze, zonder afkeurende bedoeling, "apocrief".
Het Concilie van Ferrara-Florence (1441) en het Concilie van Trente (1546) stelden nog eens dat de Vulgaat de norm was en bevestigden daarmee het gezag van deze boeken. De verklaring te Trente was een reactie op de protestantse Bijbelvertalingen die in de decennia ervoor waren vervaardigd, waaronder de Lutherbijbel (1534). Maarten Luther en andere hervormers erkenden de tien boeken niet als gezaghebbend en sindsdien worden ze door protestanten "apocrief" genoemd, waardoor het woord "apocrief" een negatieve bijklank kreeg.
De van Jood tot katholiek bekeerde theoloog Sixtus van Siena vond de term deuterocanoniek uit in 1566, waarmee hij ze in tweede instantie tot de canon wilde rekenen (Gr. deuteros = tweede); bovendien gaf hij een engere, rooms-katholieke betekenis aan het woord "apocrief", namelijk enkele oudtestamentische boeken die ook volgens de Rooms-Katholieke Kerk niet gezaghebbend waren.