Tempel: verschil tussen versies

Toegevoegde inhoud Verwijderde inhoud

In de regel

Huidige versie van 13 dec 2023 om 19:33

Een tempel is een huis van God (of van een afgod). God wil bij de mensen wonen. We onderscheiden de stenen tempel en de geestelijke tempel van God.

Aan de stenen tempel, die in Jeruzalem werd gebouwd, ging een vervoerbaar heiligdom vooraf in de vorm van een Tentwoning, waarin God woonde temidden van zijn volk, dat door de woestijn trok op weg naar het beloofde land. Zie Tabernakel.

Wat de stenen tempel betreft, kunnen we onderscheiden het tempelcomplex inclusief de voorhof (-ven) en het tempelhuis, de eigenlijke tempel. Tussen het tempelhuis en het brandofferaltaar is Zacharia, de zoon van Barachia, vermoord, volgens de Heer Jezus:

Mt 23:35 ... het bloed van Zacharia, de zoon van Barachia, die u hebt vermoord tussen het tempelhuis en het altaar. (TELOS)

Het tempelhuis had twee afdelingen: het Heilige en het Heilige der Heiligen. Het Heilige wordt ook voorhal of voorhuis genoemd.

Joe 2:17 Laat de priesters, des HEEREN dienaars, wenen tussen het voorhuis en het altaar, en laat hen zeggen: Spaar Uw volk, o HEERE! en geef Uw erfenis niet over tot een smaadheid, dat de heidenen over hen zouden heersen; waarom zouden zij onder de volken zeggen: Waar is hunlieder God? (SV)

Bestand:Храм I.jpg

Model van de tempel van Salomo

De hier aangewezen plaats tussen het voorhuis en het brandofferaltaar is onmiddellijk vóór de ingang van het Heilige.

Woorden in de grondtekst

Hebreeuws

Het Hebreeuwse woord dat in de Nederlandse Bijbels meestal met "tempel" is vertaald, is היכל , heykal, dat letterlijk betekent "capaciteit" (Duits: "Fassungsvermögen"). Het is waarschijnlijk afgeleid van het werkwoord יכל , yakol, dat 'kunnen, vermogen, in staat zijn' betekent^[1]. Heykal betekent tempel, paleis, hoofdzaal. Het woord komt 80x voor in het Oude Testament. Het Strongnummer is H1964.

Het Hebreeuwse woord wordt niet alleen voor het stenen heiligdom te Jeruzalem gebruikt, maar ook voor de tabernakel, de tentwoning van God. Voorbeelden:

1Sa 1:9 Toen stond Hanna op, nadat men in Silo gegeten en gedronken had. Nu zat Eli, de priester, op een stoel bij een deurpost van de tempel van de HEERE. (HSV)

De Naardense vertaling heeft hier "heilige hal". De NBV2004 heeft "heiligdom".

1 Sa 3:3 en toen [ook] Samuel zich [te slapen] gelegd had, voordat de lamp van God gedoofd werd in de tempel van de HEERE, waar de ark van God was, (HSV)

De Naardense vertaling heeft hier "hal". De NBV2004 heeft "heiligdom".

2Sa 22:7 In mijn nood riep ik de HEERE aan, ik riep tot mijn God; Hij hoorde mijn stem vanuit Zijn paleis, mijn hulpgeroep kwam in Zijn oren. (HSV)

Ook de Statenvertaling heeft hier "tempel". De Naardense Bijbel heeft "troonhal", de NBV2004 "paleis". Psalmen 27 en 29 zijn van David, die slechts de tentwoning van Zijn God met haar voorhof kende.

Ps 27:4 Eén ding heb ik van de HEERE verlangd, dát zal ik zoeken: dat ik wonen mag in het huis van de HEERE, al de dagen van mijn leven, om de lieflijkheid van de HEERE te aanschouwen en te onderzoeken in Zijn tempel. (HSV)

Ook de Naardense vertaling en de NBV2004 hebben "tempel". In dit vers verwijzen "huis" en "tempel" naar dezelfde woning van God: de tentwoning (tabernakel) op de berg Sion.

Ps 29:9 De stem van de HEERE doet de hinden jongen werpen en ontschorst de wouden; maar in Zijn tempel zegt eenieder: [Hem zij] de eer! (HSV)

Ook De Naardense vertaling heeft "tempel". De NBV2004 heeft "paleis".

Aramees

Aan het Hebreeuwse woord beantwoordt het ook in het Oude Testament voorkomende Aramese woord היכל, heykal, dat "tempel" of "paleis" betekent en 13x in het Oude Testament voorkomt.

Grieks

Hieron.

Mt 24:1 En Jezus ging naar buiten en vertrok van de tempel; en zijn discipelen kwamen naar Hem toe om Hem op de gebouwen van de tempel te wijzen. (Telos)

Het Griekse woord in Matth. 24:1 is ιερον, hieron, afgeleid van ιερος, hieros = heilig, aan God (of een god) behorend of gewijd. Hieron verwijst naar het tempelcomplex. Het complex van Gods tempel te Jeruzalem omvatte het eigenlijke tempelhuis (bestaande uit drie delen: de voorhal, het Heilige en het Heilige der Heiligen), de bijgebouwen, de zuilengangen, de voorhoven en de ringmuren. De Heer Jezus en de apostelen leerden in de voorhoven. In de zgn. voorhof der heidenen keerde Jezus de tafels van de geldwisselaars om.

Mt 21:12 En Jezus ging de tempel binnen en dreef allen uit die verkochten en kochten in de tempel, en de tafels van de wisselaars keerde Hij om, en de stoelen van hen die duiven verkochten. (Telos)

In dit vers wordt 2x het woord hieron gebruikt.

Naos. Het tweede woord is ναος, naos, van ναιω, naio = ik woon. Naos verwijst, ook bij de klassieken, naar de woning van God op aarde, het Godshuis of tempelhuis. In het naos van de heidense tempels stond het beeld van de godheid stond.^[2] De Telos-vertaling vertaalt vaak met 'tempelhuis'.

De Wetteloze, de Mens der zonde, zal zich in het huis van God (naos) neerzetten.

2Th 2:4 die zich verzet en zich verheft tegen al wat God heet of een voorwerp van verering is, zodat hij in de tempel van God gaat zitten en zichzelf vertoont dat hij God is. (Telos)

Joh 2:19 Jezus antwoordde en zei tot hen: Breekt dit tempelhuis af en in drie dagen zal Ik het oprichten. (Telos)

De Heer Jezus verwees naar zijn lichaam, waarin God woonde. Hij gebruikte 'naos' in overdrachtelijke zin. Gods gemeente evenals het lichaam van een gelovige is een naos (tempelhuis) van God.

1Co 3:16 Weet u niet, dat u Gods tempel bent en dat de Geest van God in u woont? (Telos)

1Co 6:19 Of weet u niet, dat uw lichaam de tempel is van de Heilige Geest die in u is, die u van God hebt, en dat u niet van uzelf bent? (Telos)

Voorhof

De tempel, evenals de tabernakel, had een voorhof. Dit was een plaats waar het volk bij de tempel kwam en waar ook profeten hun Godsspraak tot het volk richten. Jeremia sprak er het volk toe.

Jer 19:14 Toen Jeremia van Tofet kwam, waarheen de HEERE hem had gezonden om te profeteren, ging hij in de voorhof van het huis van de HEERE staan en zei tegen heel het volk: (HSV)

Ook de Heer Jezus Christus heeft er gesproken en onderwijs gegeven. Ook de toekomstige tempel tijdens de laatste jaarweek van Daniël ( → Tempel van de Antichrist) zal een voorhof hebben:

Opb 11:2 En de voorhof die buiten de tempel is, verwerp die en meet die niet, want hij is aan de naties gegeven, en zij zullen de heilige stad vertreden tweeënveertig maanden lang. (Telos)

De tempel van Salomo

De eerste tempel is de stenen tempel die door Salomo werd gebouwd, nadat zijn vader David de voorbereidingen had getroffen en aan zijn zoon de bouw had opgedragen.

Plaats. Deze tempel werd door Salomo op de berg Moria gebouwd

Model. De tempel werd gebouwd naar het model van de Tabernakel, maar op vergrote schaal.

Geschiedenis. Ruim 400 jaar heeft deze Tempel gestaan. Bij de val van Jeruzalem, 588 v.C., werd de Tempel verbrand.

Zie Tempel van Salomo voor het hoofdartikel.

De tempel van Zerubbabel

De tweede tempel is het Godshuis dat na de babylonische ballingschap werd gebouwd onder leiding van de Joodse vorst Zerubbabel (Ezra 3:8-11).

Opdracht tot herbouw. De opdracht tot de herbouw was gegeven door de Perzische koning Kores (Cyrus de Grote) in 538 v.C., daartoe opgewekt door God.

Herbouw. De joden, die onder leiding van de landvoogd Zerubbabel en de hogepriester Jozua terugkeerden, begonnen direct met de herbouw. Deze begon in 536 v.C. en werd voltooid in 516/515 v.C. (Ezra 6:15).

Onaanzienlijk. Vergeleken bij de eerste tempel was deze tweede tempel een onaanzienlijk gebouw.

De tweede tempel is eeuwen in gebruik geweest tot het jaar 20 v.C., toen Herodes de Grote een grondige renovatie van het Godshuis begon, zie volgende paragraaf.

Zie Tempel van Zerubbabel voor het hoofdartikel.

De tempel van Herodes

De tempel van Zerubbabel is door Herodes de Grote zo grondig gerenoveerd, dat er een nieuw en schitterend tempelcomplex verrees. Gewoonlijk worden allebei de bouwwerken 'de tweede tempel' genoemd. De bouw van de tempel van Herodus is een langlopend project geweest, dat zelfs ten tijde van de Heer Jezus nog niet helemaal gereed was, Joh 2:20.

De tempel werd verwoest door de Romeinen in het jaar 70. De verwoesting was voorzegd door de verworpen Messias, onze Heiland. Van de verwoeste tempel is alleen een deel van de buitenmuur van het tempelcomplex over - de Klaagmuur (of Westelijke Muur).

Zie Tempel van Herodes voor het hoofdartikel.

Plaats van de tempel

De traditie wijst de huidige tempelberg, het platform met de Rotskoepel, als de plaats aan waar het huis van Jahweh heeft gestaan.

Een alternatieve theorie plaats de tempel in de stad van David, ten zuiden van het huidige tempelplatform, bij de bron van Gihon. Een van de argumenten voor deze theorie is dat de tempel wel bij de bron Gihon moest zijn, omdat er voor de dienst in de tempel veel water nodig was. Voor de Stad-van-David-theorie is echter te weinig bewijs^[3].

Het tempelhuis van Jezus' lichaam

Terwijl de stenen tempel daar schitterde voor het oog van de mensen, was er een tweede, ditmaal vlezen woonplaats van God op aarde gekomen. Deze woonplaats was, evenals de tabernakel, een 'roerend goed', een 'mobiel' heiligdom.

Joh 1:14 En het Woord is vlees geworden en heeft onder ons gewoond (lett. getabernakeld) ...

Joh 2:14 En Hij vond in de tempel hen die runderen, schapen en duiven verkochten, en de wisselaars die daar zaten. Joh 2:15 En hij maakte een zweep van touwen en dreef allen uit de tempel, ook de schapen en de runderen; en het geld van de wisselaars stortte Hij uit en de tafels keerde Hij om; Joh 2:16 en tot hen die de duiven verkochten zei Hij: Neemt deze dingen van hier weg; maakt niet het huis van mijn Vader tot een huis van koophandel. Joh 2:17 Zijn discipelen herinnerden zich dat er geschreven staat:’ De ijver voor uw huis zal mij verteren’. Joh 2:18 De Joden dan antwoordden en zeiden tot Hem: Welk teken toont U ons, dat U deze dingen doet? Joh 2:19 Jezus antwoordde en zei tot hen: Breekt dit tempelhuis af en in drie dagen zal Ik het oprichten. Joh 2:20 De Joden zeiden dan: In zesenveertig jaar is dit tempelhuis gebouwd, en U zult het in drie dagen oprichten? Joh 2:21 Maar Hij sprak over het tempelhuis van zijn lichaam. Joh 2:22 Toen Hij dan uit de doden was opgewekt, herinnerden zijn discipelen zich dat Hij dit gezegd had; en zij geloofden de Schrift en het woord dat Jezus gesproken had.

De omstanders begrepen Jezus niet en meenden dat hij van de stenen tempel sprak. Toen hij later aan het kruis hing, lasterden de voorbijgangers hem:

Mt 27:40 en zeiden: U die het tempelhuis afbreekt en in drie dagen opbouwt, verlos Uzelf, als U Gods Zoon bent, en kom van het kruis af!

Mr 15:28 29 En de voorbijgangers lasterden Hem, terwijl zij hun hoofden schudden en zeiden: Ha, U die het tempelhuis afbreekt en in drie dagen opbouwt, Mr 15:29 En de voorbijgangers lasterden Hem, terwijl zij hun hoofden schudden en zeiden: Ha, U die het tempelhuis afbreekt en in drie dagen opbouwt,

De Heer Jezus had niet gezegd dat Hijzelf het tempelhuis zou afbreken. Het tempelhuis van de Heer Jezus werd door zijn volk, door de hand van de Romeinen, afgebroken, maar Hijzelf heeft het weer opgericht in Zijn opstanding.

Ro 1:3 ... die geworden is uit het geslacht van David naar het vlees, Ro 1:4 die verklaard is als Gods Zoon in kracht naar de Geest van de heiligheid, door dodenopstanding,

Het lijkt erop dat Hij ook de stenen tempel, d.w.z. de toekomstige tempel van Ezechiël (zie de paragraaf hieronder) op de derde dag zal oprichten en wel nadat Israël geestelijk hersteld is. Deze derde dag is het derde millennium, het derde tijdvak van duizend jaar, waarbij duizend jaar als één dag genomen wordt.

2Pe 3:8 Maar laat dit ene u niet onbekend zijn, geliefden, dat een dag bij de Heer is als duizend jaar en duizend jaar als een dag.

Ook het individuele lichaam van een gelovige in Jezus Christus wordt een tempel genoemd. In hem woont namelijk de Heilige Geest.

1Co 6:19 Of weet u niet, dat uw lichaam de tempel is van de Heilige Geest die in u is, die u van God hebt, en dat u niet van uzelf bent?

De tempel van God in de Geest

Het is niet zo dat God al bijna twee millennia op aarde geen tempel meer heeft. Op de pinksterdag, circa het jaar 30, terwijl de tempel van Herodes nog aanwezig was, ontstond een nieuw huis van God: een geestelijk huis, een woonplaats van God in de Geest. De nieuwe geestelijke tempel heeft ongeveer 40 jaar naast de oude stenen tempel bestaan, die in 70 na Christus werd verwoest.

Door de Heilige Geest, die op de pinksterdag kwam, zijn de gelovigen in Jezus Christus samengevoegd tot één geheel. Ze vormen de tempel van de levende God.

2Co 6:16 En welke overeenkomst heeft Gods tempel met afgoden? Want wij zijn de tempel van de levende God, zoals God gezegd heeft; ‘Ik zal onder hen wonen en wandelen, en Ik zal hun God zijn en zij zullen mijn volk zijn’.

Heilig. De tempel van God is heilig.

1Co 3:16 Weet u niet, dat u Gods tempel bent en dat de Geest van God in u woont? 1Co 3:17 Als iemand de tempel van God verderft, God zal hem verderven. Want de tempel van God is heilig, en dat bent u. (TELOS)

Opbouw. Aan dit gebouw, dat er sindsdien is, wordt nog altijd gewerkt.

Efe 2:18 Want door Hem hebben wij beiden in een Geest de toegang tot de Vader. Efe 2:19 Dus bent u geen vreemdelingen en bijwoners meer, maar u bent medeburgers van de heiligen en huisgenoten van God, Efe 2:20 opgebouwd op het fundament van de apostelen en profeten, terwijl Jezus Christus Zelf hoeksteen is, Efe 2:21 in Wie het hele gebouw, goed samengevoegd, opgroeit tot een heilige tempel in de Heer; Efe 2:22 in Wie ook u mee opgebouwd wordt tot een woonplaats van God in de Geest.

1Pe 2:4 tot Wie u komt, tot een levende steen, door mensen wel verworpen maar bij God uitverkoren en kostbaar, 1Pe 2:5 en u wordt ook zelf als levende stenen gebouwd, als een geestelijk huis tot een heilig priesterdom, om geestelijke offeranden te offeren, die voor God aangenaam zijn door Jezus Christus.

Plaatselijke gemeente. Ook de gemeente in een plaats, bijv. in Corinthe, vormt een heilige tempel van God. Het fundament is Jezus Christus, dat door een arbeider van God wordt gelegd. Anderen mogen op dit fundament bouwen.

1Co 3:9 Want Gods medearbeiders zijn wij, Gods akker, Gods gebouw bent u. 1Co 3:10 Naar de genade van God die mij gegeven is, heb ik als een wijs bouwmeester het fundament gelegd en een ander bouwt erop. Maar laat ieder uitkijken hoe hij erop bouwt. 1Co 3:11 Want niemand kan een ander fundament leggen dan wat er ligt, dat is Jezus Christus. 1Co 3:12 Als nu iemand op het fundament bouwt: goud, zilver, kostbare stenen, hout, hooi, stro, 1Co 3:13 ieders werk zal openbaar worden. Want de dag zal het aan het licht brengen, omdat deze in vuur geopenbaard wordt, en hoe ieders werk is, dat zal het vuur beproeven. 1Co 3:14 Als iemands werk dat hij daarop gebouwd heeft, zal blijven, zal hij loon ontvangen; 1Co 3:15 als iemands werk zal verbranden, zal hij schade lijden; maar zelf zal hij behouden worden, maar zo als door vuur heen. 1Co 3:16 Weet u niet, dat u Gods tempel bent en dat de Geest van God in u woont? 1Co 3:17 Als iemand de tempel van God verderft, God zal hem verderven. Want de tempel van God is heilig, en dat bent u. (TELOS)

Lichaam van de gelovige. Ook het lichaam van een individuele gelovige in Jezus Christus wordt een tempel genoemd. In hem woont namelijk de Heilige Geest.

1Co 6:19 Of weet u niet, dat uw lichaam de tempel is van de Heilige Geest die in u is, die u van God hebt, en dat u niet van uzelf bent? (TELOS)

Het lichaam van de Heer Jezus was eveneens een tempel, zie de paragraaf Het tempelhuis van Jezus' lichaam.

De tempel van de Antichrist

De 'derde (stenen) tempel' is de in te toekomst te bouwen tempel die er in de eindtijd zal zijn en vermoedelijk door de valse messias (de antichrist) gebouwd zal worden. Van deze tempel wordt gesproken onder meer in:

2Th 2:4 die zich verzet en zich verheft tegen al wat God heet of een voorwerp van verering is, zodat hij in de tempel van God gaat zitten en zichzelf vertoont dat hij God is. (TELOS)

Zie Tempel van de Antichrist voor het hoofdartikel.

De tempel van Ezechiël

De vierde stenen tempel is de tempel die in het bijbelboek Ezechiël wordt beschreven en gebouwd zal worden door de ware messias (= de Heer Jezus Christus).

Zie Tempel van Ezechiël voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De tempel van God in de hemel

Pilaren. Ook in de hemel is een tempel, de tempel van God. Deze tempel heeft pilaren.

Opb 3:12 Wie overwint, die zal Ik maken tot een pilaar in de tempel van mijn God en hij zal geenszins meer daaruit weggaan; en Ik zal op hem schrijven de naam van de stad van mijn God, het nieuwe Jeruzalem dat uit de hemel neerdaalt van mijn God, en mijn nieuwe naam.

Dienst. In Zijn tempel wordt God voortdurend gediend.

Opb 7:15 Daarom zijn zij voor de troon van God en zij dienen Hem dag en nacht in zijn tempel; en Hij die op de troon zit zal zijn tent over hen uitbreiden.

Ark van het verbond. In de hemelse tempel is de ark van Gods verbond.

Opb 11:19 En de tempel van God in de hemel werd geopend en de ark van zijn verbond werd gezien in zijn tempel, en er kwamen bliksemstralen, stemmen, donderslagen, aardbeving en grote hagel.

Engelen. In en uit de tempel van God in de hemel komen ook engelen.

Opb 14:15 En een andere engel kwam uit de tempel en riep met luider stem tot Hem die op de wolk zat: Zend uw sikkel en maai, want het uur om te maaien is gekomen, want de oogst van de aarde is overrijp geworden. (...) Opb 14:17 En een andere engel kwam uit de tempel die in de hemel is, en ook hij had een scherpe sikkel.

Opb 15:6 En de zeven engelen die de zeven plagen hadden, kwamen uit de tempel, bekleed met rein, blinkend linnen en de borst omgord met gouden gordels.

Rook. De tempel van God in de hemel kan vervuld worden met de rook van de heerlijkheid van God.

Opb 15:8 En de tempel werd vervuld met rook van de heerlijkheid van God en van zijn macht; en niemand kon de tempel binnengaan, voordat de zeven plagen van de zeven engelen voleindigd waren.

Opb 16:1 En ik hoorde een luide stem uit de tempel tot de zeven engelen zeggen: Gaat heen en giet de zeven schalen van de grimmigheid van God uit op de aarde!

Troon. In de hemelse tempel is een troon.

Opb 16:17 En de zevende goot zijn schaal uit op de lucht, en er kwam een luide stem uit de tempel vanaf de troon, die zei: Het is gebeurd!

Tabernakel. Het schijnt dat tempel en tabernakel één zijn, terwijl de aardse afbeeldsels van die hemelse heiligdommen gescheiden waren. Opvallend is de uitdrukking 'de tempel van de tabernakel van het getuigenis' in de hemel.

Opb 15:5 En daarna zag ik, en de tempel van de tabernakel van het getuigenis in de hemel werd geopend.

God Zelf als tempel

In het Nieuwe Jeruzalem zal geen tempel zijn. God Zelf, en het Lam (onze Heiland), is haar tempel.

Opb 21:22 En een tempel zag ik in haar niet, want de Heer, God de Almachtige, is haar tempel, en het Lam.

Zie ook

Over de toekomstige tempel in het vrederijk, zie Tempel van Ezechiël.

Meer informatie

Randall Price, Rose Guide to the Temple. Rose Publishing, 2012. Pagina's: 144. Rijk geïllustreerd boek over de tempels in Jeruzalem.

Voetnoten

↑ Hebreeuws-Nederlands Lexicon; op basis van Strong-coderingen. Onderdeel van de Online Bible, een uitgave van Importantia. Het is gebaseerd op het Engelstalige Online Bible Hebrew-Englisch Lexicon van Larry Pierce.
↑ D. Harting, Grieks Woordenboek op het Nieuwe Testament (1861-1863). Opgenomen als Grieks-Nederlands handwoordenboek op het Nieuwe Testament in Online Bible (uitgeverij Importantia).
↑ Where was the Temple? Youtube.com: IsraelMyChannel, 14 juli 2021. Duur: 23 min. 58 sec.

[1] Hebreeuws-Nederlands Lexicon; op basis van Strong-coderingen. Onderdeel van de Online Bible, een uitgave van Importantia. Het is gebaseerd op het Engelstalige Online Bible Hebrew-Englisch Lexicon van Larry Pierce.

[2] D. Harting, Grieks Woordenboek op het Nieuwe Testament (1861-1863). Opgenomen als Grieks-Nederlands handwoordenboek op het Nieuwe Testament in Online Bible (uitgeverij Importantia).

[3] Where was the Temple? Youtube.com: IsraelMyChannel, 14 juli 2021. Duur: 23 min. 58 sec.

[1]

[2]

[3]

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
 Een '''tempel''' is een huis van God (of van een afgod). God wil bij de mensen wonen. We onderscheiden de ''stenen'' tempel en de ''geestelijke'' tempel van God.
-Aan de stenen tempel, die in Jeruzalem werd gebouwd, ging een ''vervoerbaar'' heiligdom vooraf in de vorm van een '''Tentwoning''', waarin God woonde temidden van zijn volk, dat door de woestijn trok op weg naar het beloofde land. Zie [http://www.christipedia.nl/Artikelen/T/Tabernakel Tabernakel].
+Aan de stenen tempel, die in Jeruzalem werd gebouwd, ging een ''vervoerbaar'' heiligdom vooraf in de vorm van een '''Tentwoning''', waarin God woonde temidden van zijn volk, dat door de woestijn trok op weg naar het beloofde land. Zie [[Tabernakel]].
-Wat de stenen tempel betreft, kunnen we onderscheiden het ''tempelcomplex'' inclusief de voorhof (-ven) en het ''tempelhuis'', de eigenlijke tempel. Het tempelhuis had twee afdelingen: het Heilige en het Heilige der Heiligen. Het Heilige wordt ook ''voorhal'' of ''voorhuis'' genoemd.
+Wat de stenen tempel betreft, kunnen we onderscheiden het ''tempelcomplex'' inclusief de voorhof (-ven) en het ''tempelhuis'', de eigenlijke tempel. Tussen het tempelhuis en het brandofferaltaar is [[Zacharia]], de zoon van Barachia, vermoord, volgens de Heer Jezus: <blockquote>''Mt 23:35 ... het bloed van Zacharia, de zoon van Barachia, die u hebt vermoord <u>tussen het tempelhuis en het altaar</u>. (TELOS)''</blockquote>Het tempelhuis had twee afdelingen: het Heilige en het Heilige der Heiligen. Het Heilige wordt ook ''voorhal'' of ''voorhuis'' genoemd.
 <blockquote>''Joe 2:17 Laat de priesters, des HEEREN dienaars, wenen tussen het voorhuis en het altaar, en laat hen zeggen: Spaar Uw volk, o HEERE! en geef Uw erfenis niet over tot een smaadheid, dat de heidenen over hen zouden heersen; waarom zouden zij onder de volken zeggen: Waar is hunlieder God? (SV)''</blockquote>
+[[Bestand:Храм I.jpg|miniatuur|565x565px|Model van de tempel van Salomo]]
+De hier aangewezen plaats tussen het voorhuis en het brandofferaltaar is onmiddellijk vóór de ingang van het Heilige.
+== Woorden in de grondtekst ==
-De hier aangewezen plaats tussen het voorhuis en het brandofferaltaar is onmiddelijk vóór de ingang van het Heilige.
-== De tempel van Salomo ==
+=== Hebreeuws ===
+Het Hebreeuwse woord dat in de Nederlandse Bijbels meestal met "tempel" is vertaald, is היכל , ''heykal'', dat letterlijk betekent "capaciteit" (Duits: "Fassungsvermögen"). Het is waarschijnlijk afgeleid van het werkwoord יכל , ''yakol'', dat 'kunnen, vermogen, in staat zijn' betekent<ref>''Hebreeuws-Nederlands Lexicon; op basis van Strong-coderingen.'' Onderdeel van de Online Bible, een uitgave van Importantia. Het is gebaseerd op het Engelstalige ''Online Bible Hebrew-Englisch Lexicon'' van Larry Pierce.  </ref>.  ''Heykal'' betekent tempel, paleis, hoofdzaal. Het woord komt 80x voor in het Oude Testament. Het [[Strongnummer]] is H1964.
-'''Opdracht en voorbereiding.''' De eerste tempel is de stenen tempel die door Salomo werd gebouwd, nadat zijn vader David de voorbereidingen had getroffen en aan zijn zoon de bouw had opgedragen.
+Het Hebreeuwse woord wordt niet alleen voor het stenen heiligdom te Jeruzalem gebruikt, maar ook voor de [[tabernakel]], de tentwoning van God. Voorbeelden: <blockquote>''1Sa 1:9  Toen stond Hanna op, nadat men in Silo gegeten en gedronken had. Nu zat Eli, de priester, op een stoel bij een deurpost van de <u>tempel</u> van de HEERE.'' (HSV)</blockquote>De Naardense vertaling heeft hier "heilige hal". De NBV2004 heeft "heiligdom". <blockquote>''1 Sa 3:3  en toen [ook] Samuel zich [te slapen] gelegd had, voordat de lamp van God gedoofd werd in de <u>tempel</u> van de HEERE, waar de ark van God was,'' (HSV)</blockquote>De Naardense vertaling heeft hier "hal". De NBV2004 heeft "heiligdom".<blockquote>''2Sa 22:7  In mijn nood riep ik de HEERE aan, ik riep tot mijn God; Hij hoorde mijn stem vanuit Zijn <u>paleis</u>, mijn hulpgeroep kwam in Zijn oren.'' (HSV)</blockquote>Ook de Statenvertaling heeft hier "tempel". De Naardense Bijbel heeft "troonhal", de NBV2004 "paleis".
-'''Plaats'''. Deze tempel werd door Salomo op de berg Moria gebouwd
+Psalmen 27 en 29 zijn van David, die slechts de tentwoning van Zijn God met haar voorhof kende. <blockquote>''Ps 27:4  Eén ding heb ik van de HEERE verlangd, dát zal ik zoeken: dat ik wonen mag in het huis van de HEERE, al de dagen van mijn leven, om de lieflijkheid van de HEERE te aanschouwen en te onderzoeken in Zijn <u>tempel</u>.'' (HSV)</blockquote>Ook de Naardense vertaling en de NBV2004 hebben "tempel". In dit vers verwijzen "huis" en "tempel" naar dezelfde woning van God: de tentwoning (tabernakel) op de berg Sion. <blockquote>''Ps 29:9  De stem van de HEERE doet de hinden jongen werpen en ontschorst de wouden; maar in Zijn <u>tempel</u> zegt eenieder: [Hem zij] de eer!'' (HSV)</blockquote>Ook De Naardense vertaling heeft "tempel". De NBV2004 heeft "paleis".
-'''Model'''. De tempel werd gebouwd naar het model van de Tabernakel, maar op vergrote schaal.
+=== Aramees ===
-'''Bouwduur.''' De bouw van deze tempel duurde zeven jaren. Het tempelhuis was 60 ellen (c. 30 meter) lang, 20 ellen (c. 10 meter) breed en 30 ellen (c. 15 meter) hoog (1 Kon. 6:2).<blockquote>''1Kon 6:2 En het huis, dat de koning Salomo voor de HEERE bouwde, was zestig el in zijn lengte, twintig [el] in zijn breedte en dertig el in zijn hoogte. (HSV)''</blockquote>[[Bestand:Tempel van Salomo model 1.jpg|miniatuur|619x619px|Model van eerste tempel.]]'''Voorhoven'''. Twee voorhoven omringden de Tempel aan alle kanten:
+Aan het Hebreeuwse woord beantwoordt het ook in het Oude Testament voorkomende Aramese woord היכל, ''heykal,'' dat "tempel" of "paleis" betekent en 13x in het Oude Testament voorkomt.
-* het buitenste of grote Voorhof
-* het binnenste Voorhof, of Voorhof der Priesters
-Het buitenste voorhof was bestemd voor het volk. Dit Voorhof werd door een muur omgeven, waarin waarschijnlijk eerst twee, later drie poorten waren.
+=== Grieks ===
-Het binnenste voorhof mocht slechts door de priesters en levieten worden betreden. Het lag hoger dan het buitenste voorhof. Het was omgeven door een lagere muur, gedekt met cederhouten balken.
+'''Hieron.''' <blockquote>''Mt 24:1 En Jezus ging naar buiten en vertrok van de tempel; en zijn discipelen kwamen naar Hem toe om Hem op de gebouwen van de <u>tempel</u> te wijzen.'' (Telos)</blockquote>Het Griekse woord in Matth. 24:1 is ιερον, ''hieron,'' afgeleid van ιερος, ''hieros'' = heilig, aan God (of een god) behorend of gewijd. ''Hieron'' verwijst naar het tempelcomplex. Het complex van Gods tempel te Jeruzalem omvatte het eigenlijke tempelhuis (bestaande uit drie delen: de voorhal, het Heilige en het Heilige der Heiligen), de bijgebouwen, de zuilengangen, de voorhoven en de ringmuren. De Heer Jezus en de apostelen leerden in de voorhoven. In de zgn. voorhof der heidenen keerde Jezus de tafels van de geldwisselaars om.  <blockquote>''Mt 21:12  En Jezus ging de <u>tempel</u> binnen en dreef allen uit die verkochten en kochten in de <u>tempel</u>, en de tafels van de wisselaars keerde Hij om, en de stoelen van hen die duiven verkochten.'' (Telos) </blockquote>In dit vers wordt 2x het woord ''hieron'' gebruikt.
+'''Naos.''' Het tweede woord is ναος, ''naos'', van ναιω, ''naio'' = ik woon. ''Naos'' verwijst, ook bij de klassieken, naar de woning van God op aarde, het Godshuis of tempelhuis. In het naos van de heidense tempels stond het beeld van de godheid stond.<ref>D. Harting, ''Grieks Woordenboek op het Nieuwe Testament'' (1861-1863). Opgenomen als ''Grieks-Nederlands handwoordenboek op het Nieuwe Testament'' in Online Bible (uitgeverij Importantia).    </ref> De [[Telos-vertaling]] vertaalt vaak met 'tempelhuis'.
-'''Dienst.''' In de Voorhof der priesters offerden en baden de priesters en deelden zij de zegen uit, en verheerlijkten de levieten God door muziek en gezang
+De Wetteloze, de Mens der zonde, zal zich in het huis van God (''naos'') neerzetten.  <blockquote>''2Th 2:4  die zich verzet en zich verheft tegen al wat God heet of een voorwerp van verering is, zodat hij in de <u>tempel</u> van God gaat zitten en zichzelf vertoont dat hij God is.'' (Telos) </blockquote><blockquote>''Joh 2:19  Jezus antwoordde en zei tot hen: Breekt dit <u>tempelhuis</u> af en in drie dagen zal Ik het oprichten.'' (Telos) </blockquote>De Heer Jezus verwees naar zijn lichaam, waarin God woonde. Hij gebruikte 'naos' in overdrachtelijke zin. Gods gemeente evenals het lichaam van een gelovige is een naos (tempelhuis) van God. <blockquote>''1Co 3:16 Weet u niet, dat u Gods tempel bent en dat de Geest van God in u woont?'' (Telos)</blockquote><blockquote>''1Co 6:19  Of weet u niet, dat uw lichaam de tempel is van de Heilige Geest die in u is, die u van God hebt, en dat u niet van uzelf bent?'' (Telos)</blockquote>
-'''Brandofferaltaar.''' In de binnenste Voorhof stond het grote brandofferaltaar, dat 20 ellen lang en breed, 10 ellen hoog, van stenen gebouwd en met koper overtrokken was
+== Voorhof ==
-'''Koperen zee.''' In de binnenste Voorhof stond ook de koperen zee (in plaats van het koperen wasvat in de voorhof van de tabernakel), een reusachtig, rond waterbekken met een van boven uitgebogen rand, 10 ellen in doorsnede, 5 ellen hoog en 30 ellen in omvang, dat uit koper gegoten was, en gedragen werd door 12 koperen runderen, die drie aan drie naar de vier windstreken gekeerd waren;
+De tempel, evenals de [[tabernakel]], had een ''voorhof''. Dit was een plaats waar het volk bij de tempel kwam en waar ook profeten hun Godsspraak tot het volk richten. Jeremia sprak er het volk toe.<blockquote>''Jer 19:14  Toen Jeremia van Tofet kwam, waarheen de HEERE hem had gezonden om te profeteren, ging hij in de voorhof van het huis van de HEERE staan en zei tegen heel het volk:'' (HSV)</blockquote>Ook de Heer Jezus Christus heeft er gesproken en onderwijs gegeven.
+Ook de toekomstige tempel tijdens de laatste jaarweek van Daniël ( → [[Tempel van de Antichrist]]) zal een voorhof hebben:<blockquote>''Opb 11:2  En de voorhof die buiten de tempel is, verwerp die en meet die niet, want hij is aan de naties gegeven, en zij zullen de heilige stad vertreden tweeënveertig maanden lang.'' (Telos)</blockquote>
-'''Wasvaten.''' Verder bevonden zich in de binnenste Voorhof nog vier kleinere koperen wasvaten op de raderen.
+== De tempel van Salomo ==
-'''Tempelhuis.''' De eigenlijke Tempel, weer hoger dan het binnenste Voorhof gelegen, was net zoals de Tabernakel, in twee delen verdeeld: het Heilige en het Heilige der heiligen. Het gebouw was 60 ellen lang, 20 ellen breed en 30 ellen hoog. Het gehele gebouw was uit gehouwen steen opgetrokken, maar de muren waren van binnen met cederhout van de Libanon overdekt en dit was weer met dun geslagen goud overtrokken, terwijl de vloer met cypressenhout was belegd.
+De eerste tempel is de stenen tempel die door Salomo werd gebouwd, nadat zijn vader David de voorbereidingen had getroffen en aan zijn zoon de bouw had opgedragen.
+'''Plaats'''. Deze tempel werd door Salomo op de berg [[Moria]] gebouwd
-'''Voorhal'''. Aan de ingang, dus aan de oostzijde, stond een Voorhuis of voorportaal. Het mat 10 ellen diep en 20 ellen breed en hoog. Volgens een andere opgaaf was de voorhal liefst 120 el (= 60 meter) hoog.<blockquote>''2Kr 3:4 En de voorhal, die vooraan was, was in de lengte langs de breedte van het huis twintig el, en de hoogte honderdtwintig. Hij overtrok die vanbinnen met zuiver goud. (HSV)''</blockquote>Het voorhuis was uit gehouwen steen opgetrokken en met cederbalken bedekt, met twee prachtig gegraveerde koperen pilaren: Jachin (= Hij grondveste) en Boaz (= in Hem is kracht).
+'''Model'''. De tempel werd gebouwd naar het model van de Tabernakel, maar op vergrote schaal.
-'''Heilige'''. Vanuit het Voorhuis kwam men door vleugeldeuren in het Heilige, 40 ellen lang, 20 ellen breed, 30 ellen hoog, dat zijn licht ontving uit getraliede vensters, die in de hoogte waren aangebracht boven het 10 ellen lagere Voorhuis. Hier bevonden zich het reukaltaar, 10 gouden kandelaren en 10 tafels der toonbroden.
+'''Geschiedenis.''' Ruim 400 jaar heeft deze Tempel gestaan. Bij de val van Jeruzalem, 588 v.C., werd de Tempel verbrand.
-'''Heilige der heiligen.''' Het Heilige der heiligen was van het Heilige gescheiden door een cederhouten tussenschot, waarin vleugeldeuren, die altijd openstonden, maar waarvan de opening werd afgesloten door een voorhangsel, hetzelfde als dat in de Tabernakel. Het was 20 ellen lang, breed en hoog; van buiten schijnt het even hoog te zijn geweest als het Heilige, en deze hoogte van 10 el werd dan ook voor opperzalen gebruikt (2 Kron. 3 :9). Vensters waren ook hier niet aangebracht. Hier stond de Ark des Verbonds, tussen twee cherubs van olijvenhout, met goud overtrokken; deze waren 10 ellen hoog, en zo geplaatst, dat hun vleugels aan de ene zijde elkaar raakten en zo de Ark overschaduwden, en aan de andere zijde de wand raakten, terwijl hun gelaat naar het Heilige was gekeerd.
+ Zie [[Tempel van Salomo]] voor het hoofdartikel.
-'''Kamers'''. Behalve aan de voorzijde waren om het gehele gebouw, net zoals langs de muren van de Voorhoven, een aantal grotere en kleinere kamers aangebracht, ten dienste van de priesters en levieten, en tot opberging van tempelgereedschap, kleding enz. De kamers rondom de tempelmuren hadden drie verdiepingen, elk 5 ellen hoog, met 30 kamers op elke verdieping.
-'''Geschiedenis.''' Ruim 400 jaar heeft deze Tempel gestaan. Onder koning Rehabeam werd hij door koning Sisak van Egypte geplunderd. Asa beroofde de tempel van zijn goud, om daarmee het bondgenootschap van Benhadad met Baësa af te kopen. Onder Joas werd de Tempel hersteld, door Amazia weer geplunderd, nu door koning Joas van Israël. Achaz en Hiskia namen van de kostbaarheden van de Tempel, om de vreemde overheersers tevreden te stellen. Manasse ontheiligde de Tempel op een gruwelijke manier. Door Josia werd hij gereinigd en vernieuwd. Met Jojachim werd de tempelschat naar Babel gevoerd, 598 v.C, en bij de val van Jeruzalem, 588 v.C., de Tempel zelf verbrand.
 == De tempel van Zerubbabel ==
+De tweede tempel is het Godshuis dat na de babylonische ballingschap werd gebouwd onder leiding van de Joodse vorst Zerubbabel (Ezra 3:8-11).
-De tweede tempel is het Godshuis dat na de babylonische ballingschap werd gebouwd onder leiding van de Joodse vorst Zerubbabel (Ezra 3:8-11). De opdracht tot de herbouw was gegeven door de Perzische koning Kores (Cyrus de Grote) in 538 v.C., daartoe opgewekt door God. De herbouw begon in 536 v.C. en werd voltooid in 516/515 v.C. (Ezra 6:15). Deze tempel was op dezelfde plaats als de tempel gebouwd door koning Salomo.<blockquote>''Ezr 6:3 In het eerste jaar van koning Kores gaf koning Kores een bevel: Het huis van God in Jeruzalem, laat dat huis [weer] opgebouwd worden op de plaats waar men offers brengt. De fundamenten ervan moeten gelijk blijven, zijn hoogte zestig el en zijn breedte zestig el, Ezr 6:4 met drie rijen gehouwen stenen en een rij van nieuw hout. De onkosten zullen uit het huis van de koning betaald worden. Ezr 6:5 Bovendien moet men ook de gouden en zilveren voorwerpen van het huis van God, die Nebukadnezar uit de tempel in Jeruzalem had weggehaald en naar Babel had gebracht, teruggeven om naar de tempel in Jeruzalem gebracht te worden, op hun plaats; u moet ze terugzetten in het huis van God. (HSV)''</blockquote>De hoogte van deze tempel moest 60 el (= 30 meter) worden, tweemaal zo hoog als de eerste tempel (30 el = 15 meter), hoewel de helft van de hoogte van de voorhal van Salomo's tempel (deze was 120 el = 60 meter hoog). De breedte moest 60 el (= 30 meter) worden, driemaal zo breed als de eerste tempel (20 el = 10 meter). Vele geleerden<ref>Aldus [http://www.christipedia.nl/Artikelen/G/Gill%2C_John][[John Gill|John]] [[John Gill|Gill]] in zijn commentaar (John Gill's Expositor) op Ezr 6:3. Hij noemt geen namen van geleerden. </ref> verstaan deze 'breedte' als de lengte van het huis; in dat geval was de tweede tempel precies even lang als de eerste tempel.
+'''Opdracht tot herbouw.''' De opdracht tot de herbouw was gegeven door de Perzische koning Kores (Cyrus de Grote) in 538 v.C., daartoe opgewekt door God.
-De tweede tempel is eeuwen in gebruik geweest tot het jaar 20 v.C., toen [[Herodes de Grote]] een grondige renovatie van het Godshuis begon, zie volgende paragraaf.
+'''Herbouw.''' De joden, die onder leiding van de landvoogd Zerubbabel en de hogepriester Jozua terugkeerden, begonnen direct met de herbouw. Deze begon in 536 v.C. en werd voltooid in 516/515 v.C. (Ezra 6:15).
-== De tempel van Herodes ==
-De tempel van Zerubbabel is door [[Herodes de Grote]] zo grondig gerenoveerd, dat er een nieuw en schitterend tempelcomplex verrees. Gewoonlijk worden allebei de bouwwerken 'de tweede tempel' genoemd.
+'''Onaanzienlijk.''' Vergeleken bij de eerste tempel was deze tweede tempel een onaanzienlijk gebouw.
-De bouw van de tempel van Herodus is een langlopend project geweest, dat zelfs ten tijde van de Heer Jezus nog niet helemaal gereed was.<blockquote>''Joh 2:20 De Joden zeiden dan: In zesenveertig jaar is dit tempelhuis gebouwd, en U zult het in drie dagen oprichten? (TELOS)''</blockquote>
-[[Bestand:Tempel Herodes-Access Foundation.jpg|miniatuur|1600x1600px|Plattegrond van het tempelcomplex.]]
-De tempelbouw van Herodes is 20 of 19 vóór Chr. begonnen. In 9 vóór Chr. werd de tempel ingewijd. Aan de voorhoven is gewerkt tot 66 na Chr. toe<ref>De Elberfelder Bibel mit Erklärungen (2011) heeft 20/19 v. Chr. als het begin van de tempelrenovatie. Een aantekening van de Leidense Vertaling bij Joh. 2:20 heeft 20 v.Chr als het begin van de tempelbouw. De woordenlijst in de 'Groot Nieuws voor u'-Bijbel stelt dat de tempel in 64 na Chr. gereed kwam. </ref>. Zijn deze getallen juist, dan valt Jezus’ optreden in het jaar 25 of 26.
+De tweede tempel is eeuwen in gebruik geweest tot het jaar 20 v.C., toen [[Herodes de Grote]] een grondige renovatie van het Godshuis begon, zie volgende paragraaf.
-Het is deze tempel te Jeruzalem die in het Nieuwe Testament genoemd wordt. Het heiligdom was in de dagen van onze Heer Jezus een imposant gebouw dat de stad Jeruzalem domineerde.<blockquote>''Mt 24:1 En Jezus ging naar buiten en vertrok van de tempel; en zijn discipelen kwamen naar Hem toe om Hem op de gebouwen van de tempel te wijzen. Mr 13:1 En toen Hij uit de tempel ging, zei een van zijn discipelen tot Hem: Meester, zie, <u>wat een grote stenen en wat een grote gebouwen</u>! (TELOS)''</blockquote>
+ Zie [[Tempel van Zerubbabel]] voor het hoofdartikel.
+== De tempel van Herodes ==
-De prachtige tempel is bezocht door de Heer Jezus. Hij heeft de tempel tweemaal gereinigd, d.w.z. de handelaren uitgedreven. De volgende bijbelverzen tonen aan dat de Heer dikwijls in de tempel onderwijs gaf:<blockquote>''Mt 21:23  En toen Hij in de tempel gekomen was, kwamen, terwijl Hij leerde, de overpriesters en de oudsten van het volk naar Hem toe en zeiden: Op welk gezag doet U deze dingen? En wie heeft U dit gezag gegeven?''</blockquote><blockquote>''Mr 12:35  En Jezus antwoordde en zei, terwijl Hij leerde in de tempel: Hoe zeggen de schriftgeleerden dat de Christus een Zoon van David is?''</blockquote><blockquote>''Lu 19:47  En Hij leerde dagelijks in de tempel. De overpriesters nu en de schriftgeleerden en de voornaamsten van het volk trachtten Hem om te brengen.''</blockquote><blockquote>''Lu 20:1  En het gebeurde op een van de dagen toen Hij het volk in de tempel leerde en het evangelie verkondigde, dat de overpriesters en de schriftgeleerden met de oudsten daarbij kwamen staan''</blockquote><blockquote>''Lu 21:37  Overdag nu leerde Hij in de tempel, maar ‘s nachts ging Hij naar buiten en overnachtte op de berg, Olijfberg geheten.''</blockquote><blockquote>''Joh 7:14  Maar toen het feest al half voorbij was, ging Jezus op naar de tempel en leerde.''</blockquote><blockquote>''Joh 7:28  Jezus dan riep in de tempel, terwijl Hij aldus leerde: U kent Mij en ook weet u vanwaar Ik ben; en Ik ben niet van Mijzelf gekomen, maar Hij die Mij heeft gezonden, is waarachtig, die u niet kent.''</blockquote><blockquote>''Joh 8:2  En ‘s morgens vroeg kwam Hij opnieuw in de tempel, en al het volk kwam tot Hem; en Hij ging zitten en leerde hen.''</blockquote><blockquote>''Joh 8:20  Deze woorden sprak Hij bij de schatkist terwijl Hij leerde in de tempel, en niemand greep Hem, omdat zijn uur nog niet was gekomen.''</blockquote>Vergelijk de woorden van de profeet Zefanja (7e eeuw v.Chr.) over de inwoners van Jeruzalem en het dagelijks optreden van de Heer in haar midden:<blockquote>''Sef 3:1 Wee der ijselijke, en der bevlekte, der verdrukkende stad! Sef 3:2 Zij hoort naar de stem niet; zij neemt de tucht niet aan; zij vertrouwt niet op den HEERE; tot haar God nadert zij niet. Sef 3:3 Haar vorsten zijn brullende leeuwen in het midden van haar; haar rechters zijn avondwolven, die de beenderen niet breken tot aan den morgen. Sef 3:4 Haar profeten zijn lichtvaardig, gans trouweloze mannen; haar priesters verontreinigen het heilige, zij doen der wet geweld aan. Sef 3:5 De rechtvaardige HEERE is in het midden van haar, Hij doet geen onrecht; allen morgen geeft Hij Zijn recht in het licht, er ontbreekt niet; doch de verkeerde weet van geen schaamte.'' </blockquote>'''Model.''' In het Israëlmuseum te Jeruzalem is een model van de oude stad Jeruzalem met de tempel te bezichtigen. Een Engelsman heeft tientallen jaren gewerkt aan een model van de tweede tempel<ref>Zie 19 foto's op http://www.telegraph.co.uk/news/picturegalleries/howaboutthat/4837528/A-model-of-biblical-proportions-man-spends-30-years-creating-a-model-of-Herods-Temple.html</ref>. 's Werelds grootste tempelmodel (schaal 1:60) anno 2009 is gebouwd door Michael Osanis en is in augustus 2009 geplaatst op het dak van een nieuw museum (van Aish HaTorah Yeshiva) te Jeruzalem, slechts een paar honderd meter van de tempelberg, met uitzicht op deze heilige plaats. Zie video van de plaatsing van dit model: [http://wejew.com/media/5647/World%e2%80%99s%20Largest%20Temple%20Model%20Inaugurated%20next%20to%20Temple%20Mount/ video] (3 minuten, Engels, op Wejew.com).
+[[Bestand:Francesco Hayez de verwoesting van de tempel van Jeruzalem.jpg|miniatuur|555x555px|Schilderij van Francesco Hayez uit 1867: 'de verwoesting van de tempel van Jeruzalem'.]]De tempel van Zerubbabel is door [[Herodes de Grote]] zo grondig gerenoveerd, dat er een nieuw en schitterend tempelcomplex verrees. Gewoonlijk worden allebei de bouwwerken 'de tweede tempel' genoemd. De bouw van de tempel van Herodus is een langlopend project geweest, dat zelfs ten tijde van de Heer Jezus nog niet helemaal gereed was, Joh 2:20.
+De tempel werd verwoest door de Romeinen in het jaar 70. De verwoesting was voorzegd door de verworpen Messias, onze Heiland. Van de verwoeste tempel is alleen een deel van de buitenmuur van het tempelcomplex over - de ''[[Klaagmuur]]'' (of Westelijke Muur).
-<Youtube width="800" height="500">WXxrWZoaOCw&rel=0</youtube><BR>
+ Zie [[Tempel van Herodes]] voor het hoofdartikel.
-''Hierboven: Overzicht van de tempel van Herodes. Duur: 54 seconden. Alleen pianomuziek, geen stem. Bron: Youtube.com, upload 26 aug. 2011, door BigBlueAni. Zie ook afzonderlijke [http://www.turbosquid.com/3d-models/temple-mount-3d-model/617485 foto's en tekeningen] door BigBLueAnimations.''
+== Plaats van de tempel ==
-<Youtube width="800" height="500">HHLD6RXVLaM&rel=0</youtube><BR>
+De traditie wijst de huidige tempelberg, het platform met de Rotskoepel, als de plaats aan waar het huis van Jahweh heeft gestaan.
-''Hierboven: Bezoekje aan de tempel van Herodes. Virtuele reconstructie. Duur: 7 min 47 sec. Alleen muziek, geen stem. Bron: Youtube.com, upload 25 okt. 2010, door IsraelArcheology.''
+Een alternatieve theorie plaats de tempel in de [[stad van David]], ten zuiden van het huidige tempelplatform, bij de bron van [[Gihon]]. Een van de argumenten voor deze theorie is dat de tempel wel bij de bron Gihon moest zijn, omdat er voor de dienst in de tempel veel water nodig was. Voor de Stad-van-David-theorie is echter te weinig bewijs<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=0ypsSTg7yhM Where was the Temple?] Youtube.com: IsraelMyChannel, 14 juli 2021. Duur: 23 min. 58 sec. </ref>.
-De Heer Jezus voorzegde de verwoesting van de tempel:
-<blockquote>''Mr 13:2 En Jezus zei tot hem: Zie je deze grote gebouwen? Er zal hier geen enkele steen op de andere steen gelaten worden die niet zal worden afgebroken.''</blockquote>
-De tempel werd verwoest door de Romeinen, onder leiding van Titus, in het jaar 70, op de negende dag van de maand Av volgens de Hebreeuwse kalender. De eerste tempel werd ongeveer 656 jaar eerder, op dezelfde kalenderdag verwoest: de negende van de maand Av.
-[[Bestand:Francesco Hayez de verwoesting van de tempel van Jeruzalem.jpg|gecentreerd|miniatuur|800x800px|Schilderij van Francesco Hayez uit 1867: 'de verwoesting van de tempel van Jeruzalem'.]]
-[[Bestand:Titusboog menora.jpg|gecentreerd|miniatuur|800x800px|Afbeelding: Op de Titusboog te Rome is te zien hoe de Romeinen de zevenarmige kandelaar (menora) en andere voorwerpen uit de tempel als krijgsbuit in triomf tonen.]]
-Van de verwoeste tempel is alleen een deel van de buitenmuur van het tempelcomplex over - de ''Klaagmuur'' (of Westelijke Muur).
-De 'negende van Av' (Hebr. Tisha B'av) is de naam van de jaarlijkse vastendag in het Jodendom, ter gedachtenis van de verwoesting van de beide tempels op dezelfde kalenderdag. Deze dag valt in juli of augustus en is genoemd "de droevigste dag in de Joodse geschiedenis"<ref>Zie artikel [http://tisha_b%27av/ Tisha_B'Av] op En.wikipedia.org</ref>.
 == Het tempelhuis van Jezus' lichaam ==
@@ Regel 85: / Regel 72: @@
 Het is niet zo dat God al bijna twee millennia op aarde geen tempel meer heeft. Op de pinksterdag, circa het jaar 30, terwijl de tempel van Herodes nog aanwezig was, ontstond een nieuw huis van God: een geestelijk huis, een woonplaats van God in de Geest. De nieuwe geestelijke tempel heeft ongeveer 40 jaar naast de oude stenen tempel bestaan, die in 70 na Christus werd verwoest.
+Door de Heilige Geest, die op de pinksterdag kwam, zijn de gelovigen in Jezus Christus samengevoegd tot één geheel. Ze vormen de tempel van de levende God.
-Door de Heilige Geest, die op de pinksterdag kwam, zijn de gelovigen in Jezus Christus samengevoegd tot één geheel. Ze vormen de tempel van de levende God.<blockquote>''2Co 6:16 En welke overeenkomst heeft Gods tempel met afgoden? Want wij zijn de tempel van de levende God, zoals God gezegd heeft; ‘Ik zal onder hen wonen en wandelen, en Ik zal hun God zijn en zij zullen mijn volk zijn’.''</blockquote>Aan dit gebouw, dat er sindsdien is, wordt nog altijd gewerkt.<blockquote>''Efe 2:18 Want door Hem hebben wij beiden in een Geest de toegang tot de Vader. Efe 2:19 Dus bent u geen vreemdelingen en bijwoners meer, maar u bent medeburgers van de heiligen en huisgenoten van God, Efe 2:20 opgebouwd op het fundament van de apostelen en profeten, terwijl Jezus Christus Zelf hoeksteen is, Efe 2:21 in Wie het hele gebouw, goed samengevoegd, opgroeit tot een heilige tempel in de Heer; Efe 2:22 in Wie ook u mee opgebouwd wordt tot een woonplaats van God in de Geest.''</blockquote><blockquote>''1Pe 2:4 tot Wie u komt, tot een levende steen, door mensen wel verworpen maar bij God uitverkoren en kostbaar, 1Pe 2:5 en u wordt ook zelf als levende stenen gebouwd, als een geestelijk huis tot een heilig priesterdom, om geestelijke offeranden te offeren, die voor God aangenaam zijn door Jezus Christus.'' </blockquote>Ook '''de gemeente in een plaats''', bijv. in Corinthe, vormt een heilige tempel van God. Het fundament is Jezus Christus, dat door een arbeider van God wordt gelegd. Anderen mogen op dit fundament bouwen.<blockquote>''1Co 3:9 Want Gods medearbeiders zijn wij, Gods akker, Gods gebouw bent u. 1Co 3:10 Naar de genade van God die mij gegeven is, heb ik als een wijs bouwmeester het fundament gelegd en een ander bouwt erop. Maar laat ieder uitkijken hoe hij erop bouwt. 1Co 3:11 Want niemand kan een ander fundament leggen dan wat er ligt, dat is Jezus Christus. 1Co 3:12 Als nu iemand op het fundament bouwt: goud, zilver, kostbare stenen, hout, hooi, stro, 1Co 3:13 ieders werk zal openbaar worden. Want de dag zal het aan het licht brengen, omdat deze in vuur geopenbaard wordt, en hoe ieders werk is, dat zal het vuur beproeven. 1Co 3:14 Als iemands werk dat hij daarop gebouwd heeft, zal blijven, zal hij loon ontvangen; 1Co 3:15 als iemands werk zal verbranden, zal hij schade lijden; maar zelf zal hij behouden worden, maar zo als door vuur heen. 1Co 3:16 Weet u niet, dat u Gods tempel bent en dat de Geest van God in u woont? 1Co 3:17 Als iemand de tempel van God verderft, God zal hem verderven. Want de tempel van God is heilig, en dat bent u.'' </blockquote>Ook het lichaam van een '''individuele gelovige''' in Jezus Christus wordt een tempel genoemd. In hem woont namelijk de Heilige Geest.<blockquote>''1Co 6:19 Of weet u niet, dat uw lichaam de tempel is van de Heilige Geest die in u is, die u van God hebt, en dat u niet van uzelf bent?''</blockquote>Het lichaam van de Heer Jezus was eveneens een tempel, zie de paragraaf Het tempelhuis van Jezus' lichaam.
+<blockquote>''2Co 6:16 En welke overeenkomst heeft Gods tempel met afgoden? Want wij zijn de tempel van de levende God, zoals God gezegd heeft; ‘Ik zal onder hen wonen en wandelen, en Ik zal hun God zijn en zij zullen mijn volk zijn’.''</blockquote>'''Heilig'''. De tempel van God is heilig. <blockquote>''1Co 3:16 Weet u niet, dat u Gods tempel bent en dat de Geest van God in u woont? 1Co 3:17 Als iemand de tempel van God verderft, God zal hem verderven. Want de tempel van God is heilig, en dat bent u. (TELOS)''</blockquote>'''Opbouw.''' Aan dit gebouw, dat er sindsdien is, wordt nog altijd gewerkt.<blockquote>''Efe 2:18 Want door Hem hebben wij beiden in een Geest de toegang tot de Vader. Efe 2:19 Dus bent u geen vreemdelingen en bijwoners meer, maar u bent medeburgers van de heiligen en huisgenoten van God, Efe 2:20 opgebouwd op het fundament van de apostelen en profeten, terwijl Jezus Christus Zelf hoeksteen is, Efe 2:21 in Wie het hele gebouw, goed samengevoegd, opgroeit tot een heilige tempel in de Heer; Efe 2:22 in Wie ook u mee opgebouwd wordt tot een woonplaats van God in de Geest.''</blockquote>
-== De tempel van de anti-Christ ==
-De 'derde (stenen) tempel' is de in te toekomst te bouwen tempel die er in de eindtijd zal zijn en vermoedelijk door de valse messias (anti-christ) gebouwd zal worden. Godsdienstige Joden verwachten dat de messias de tempel zal bouwen.
+<blockquote>''1Pe 2:4 tot Wie u komt, tot een levende steen, door mensen wel verworpen maar bij God uitverkoren en kostbaar, 1Pe 2:5 en u wordt ook zelf als levende stenen gebouwd, als een geestelijk huis tot een heilig priesterdom, om geestelijke offeranden te offeren, die voor God aangenaam zijn door Jezus Christus.'' </blockquote
-Het ''Tempelinstituut'' in Jeruzalem bereidt de herbouw van de tempel voor en heeft de attributen voor de tempeldienst gereed: de zevenarmige kandelaar, het reukofferaltaar, de kleding van de hogepriester, enz. Zie [http://www.youtube.com/v/RdX_Ee7PiF8 video] (10 minuten, Engels, Youtube, door InfoLive.tv); [http://www.youtube.com/v/JSKHV4-tA8w video] (Engels, 9 minuten; 2e deel gaat over de voorhoofdsband van de hogepriester).
+>'''Plaatselijke gemeente.''' Ook de gemeente in een plaats, bijv. in Corinthe, vormt een heilige tempel van God. Het fundament is Jezus Christus, dat door een arbeider van God wordt gelegd. Anderen mogen op dit fundament bouwen.
-Op de 'negende van Av' (de kalenderdag waarop zowel de eerste als de tweede tempel zijn verwoest) van 2009 begon het Tempelinstituut met de bouw van het brandofferaltaar. De ark van het verbond wordt niet gemaakt, omdat men gelooft dat deze verborgen is in de tempelberg en eens gevonden zal worden.
+<blockquote>''1Co 3:9 Want Gods medearbeiders zijn wij, Gods akker, Gods gebouw bent u. 1Co 3:10 Naar de genade van God die mij gegeven is, heb ik als een wijs bouwmeester het fundament gelegd en een ander bouwt erop. Maar laat ieder uitkijken hoe hij erop bouwt. 1Co 3:11 Want niemand kan een ander fundament leggen dan wat er ligt, dat is Jezus Christus. 1Co 3:12 Als nu iemand op het fundament bouwt: goud, zilver, kostbare stenen, hout, hooi, stro, 1Co 3:13 ieders werk zal openbaar worden. Want de dag zal het aan het licht brengen, omdat deze in vuur geopenbaard wordt, en hoe ieders werk is, dat zal het vuur beproeven. 1Co 3:14 Als iemands werk dat hij daarop gebouwd heeft, zal blijven, zal hij loon ontvangen; 1Co 3:15 als iemands werk zal verbranden, zal hij schade lijden; maar zelf zal hij behouden worden, maar zo als door vuur heen. 1Co 3:16 Weet u niet, dat u Gods tempel bent en dat de Geest van God in u woont? 1Co 3:17 Als iemand de tempel van God verderft, God zal hem verderven. Want de tempel van God is heilig, en dat bent u.'' (TELOS)</blockquote>
-Een andere organisatie die streeft naar de heroprichting van de tempel is ''Getrouwen van de tempelberg'' (Eng. ''Temple Mount Failtful''). De organisatie is gesticht door Gershon Salomon.
+'''Lichaam van de gelovige'''. Ook het lichaam van een individuele gelovige in Jezus Christus wordt een tempel genoemd. In hem woont namelijk de Heilige Geest.
-Naar verluidt kan de derde tempel in zeven maanden worden opgericht.
+<blockquote>''1Co 6:19 Of weet u niet, dat uw lichaam de tempel is van de Heilige Geest die in u is, die u van God hebt, en dat u niet van uzelf bent?'' (TELOS)</blockquote>
-'''Tempel van God.''' Zoals de tempel van Herodes door de Heer Jezus beschouwd werd als de tempel van God, zo zal ook de tempel in de eindtijd beschouwd worden als de tempel van God.<blockquote>''Opb 11:1 En mij werd een rietstok gegeven, aan een staf gelijk, en gezegd: Sta op en meet de tempel van God en het altaar en hen die daarin aanbidden. Opb 11:2 En de voorhof die buiten de tempel is, verwerp die en meet die niet, want hij is aan de naties gegeven, en zij zullen de heilige stad vertreden tweeenveertig maanden lang.''</blockquote>'''Offers.''' In de derde tempel zullen, evenals in de vroegere tempels, offers worden gebracht. Een eindtijdse Romeinse vorst zal echter halverwege de jaarweek waarvan Daniel spreekt, het slachtoffer en het spijsoffer doen ophouden.<blockquote>''Da 9:27 En hij zal velen het verbond versterken een week; en [in] de helft der week zal hij het slachtoffer en het spijsoffer doen ophouden, en over den gruwelijken vleugel zal een verwoester zijn, ook tot de voleinding toe, die vastelijk besloten zijnde, zal uitgestort worden over den verwoeste.''</blockquote>'''Gruwel.''' Daniel spreekt niet alleen van offers, maar ook van een gruwel die verwoesting brengt. Ook de Heer Jezus heeft van die gruwel gesproken, die zal staan in 'de heilige plaats', d.w.z. de tempel.<blockquote>''Mt 24:14 En dit evangelie van het koninkrijk zal over het hele aardrijk worden gepredikt tot een getuigenis voor alle volken, en dan zal het einde komen. Mt 24:15 Wanneer u dan de gruwel van de verwoesting, waarvan gesproken is door de profeet Daniel, zult zien staan in de heilige plaats, -laat hij die het leest, erop letten! -laten dan zij die in Judea zijn, Mt 24:16 vluchten naar de bergen; Mt 24:17 laat hij die op het dak is, niet naar beneden gaan om de dingen uit zijn huis te halen; en laat hij die op het veld is, Mt 24:18 niet terugkeren naar achteren om zijn kleed te halen. Mt 24:19 Wee echter de zwangeren en de zogenden in die dagen. Mt 24:20 En bidt dat uw vlucht niet ‘s winters of op sabbat gebeurt. Mt 24:21 Want er zal dan een grote verdrukking zijn zoals er niet geweest is van het begin van de wereld af tot nu toe en er ook geenszins meer zal komen. Mt 24:22 En als die dagen niet werden verkort, zou geen enkel vlees behouden worden, maar terwille van de uitverkorenen zullen die dagen worden verkort.''</blockquote>De gruwel der verwoesting is een gruwelijk afgodsbeeld en/of een gruwelijk mens. In de eindtijd zal er 'een beeld van het beest' zijn, dat aangebeden wordt, maar ook een mens der zonde die zichzelf verheft tot een god en als zodanig in de tempel van God gaat zitten.<blockquote>''2Th 2:4 die zich verzet en zich verheft tegen al wat God heet of een voorwerp van verering is, zodat hij in de tempel van God gaat zitten en zichzelf vertoont dat hij God is. (TELOS)''</blockquote>De gruwel der verwoesting in de heilige plaats is voor de gelovigen een teken dat zij moeten vluchten. De gruwel luidt namelijk een enorm grote verdrukking in.
+Het lichaam van de Heer Jezus was eveneens een tempel, zie de paragraaf ''Het tempelhuis van Jezus' lichaam''.
+== De tempel van de Antichrist ==
+De 'derde (stenen) tempel' is de in te toekomst te bouwen tempel die er in de eindtijd zal zijn en vermoedelijk door de valse messias (de antichrist) gebouwd zal worden. Van deze tempel wordt gesproken onder meer in:  <blockquote>''2Th 2:4 die zich verzet en zich verheft tegen al wat God heet of een voorwerp van verering is, zodat hij in de tempel van God gaat zitten en zichzelf vertoont dat hij God is. (TELOS)''</blockquote>
+ Zie [[Tempel van de Antichrist]] voor het hoofdartikel.
 == De tempel van Ezechiël ==
-De vierde stenen tempel is de tempel die in het bijbelboek Ezechiël wordt beschreven en gebouwd zal worden door de ware messias (= de Heer Jezus Christus). Zie [[Tempel van Ezechiël]] voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
+De vierde stenen tempel is de tempel die in het bijbelboek Ezechiël wordt beschreven en gebouwd zal worden door de ware messias (= de Heer Jezus Christus).
+ Zie [[Tempel van Ezechiël]] voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
 == De tempel van God in de hemel ==
@@ Regel 109: / Regel 102: @@
 In het Nieuwe Jeruzalem zal geen tempel zijn. God Zelf, en het Lam (onze Heiland), is haar tempel.<blockquote>''Opb 21:22 En een tempel zag ik in haar niet, want de Heer, God de Almachtige, is haar tempel, en het Lam.''</blockquote>
-== Meer informatie ==
+== Zie ook ==
+Over de toekomstige tempel in het vrederijk, zie [[Tempel van Ezechiël]].
-* Video over de tempel, de verwoesting van het heiligdom en de herovering van Oost-Jeruzalem in 1967: [http://www.youtube.com/v/wXhkAipVlPk video] (7 minuten, Hebreeuws, Youtube; muziek van Yaakov Shwekey)
-* Virtuele tour in Jeruzalem en de tempel: [http://www.youtube.com/v/B37Mp6mhs3A video] (3 minuten, Youtube)
+== Meer  informatie ==
-* Over de toekomstige tempel in het vrederijk, zie [[Tempel van Ezechiël]].
+[[Randall Price]], ''Rose Guide to the Temple''. Rose Publishing, 2012. Pagina's: 144. Rijk geïllustreerd boek over de tempels in Jeruzalem.
 == Voetnoten ==